ملخ صحرایی یکی از خطرناک‌ترین آفت‌هایی است که با گرسنگی سیر نشدنی در جست‌وجوی غذا، مسافت‌های طولانی را طی می‌کند و حتی می‌تواند مساحت قابل توجه ۲۰ درصدی سطح کره زمین را به اشغال خود درآورد. جست‌وجوی ملخ‌ها برای غذا آنها را به جابه‌جایی تا ۱۵۰ کیلومتر در روز وامی‌دارد و دلیل مهاجرت بین قاره‌ای آنهاست.
در حال حاضر هند، ایران، پاکستان و شرق آفریقا و منطقه دریای سرخ و جنوب غرب آسیا در سایه تهدید ملخ‌ها قرار دارند. در فصل بارش‌های بهاری، انتظار می‌رفت جمعیت ملخ‌ها در آفریقای شرقی افزایش یابد؛ ملخ‌هایی که امکان مهاجرت آنها به جنوب غرب آسیا وجود داشت و طبق پیش‌بینی فائو در خرداد به ایران و پاکستان هجوم آوردند.
ملخ‌ها در پاکستان در ۳۸ درصد از مساحت این کشور یعنی ۶۰ درصد مساحت سیستان، ۲۵ درصد سند و ۱۵ درصد پنجاب، تخم‌گذاری کردند و در صورت عدم کنترل، بخش کشاورزی همسایه شرقی‌مان تهدید خواهد شد.
ملخ‌ها از کجا آمدند؟
تولیدمثل ملخ‌ها در فصل بهار در مناطق مختلفی از کشورمان انجام شد و به نگرانی‌ها بابت هجوم این ارتش گرسنه به سواحل جنوب کشور دامن زد. ملخ‌های بالغ از سیستان و بلوچستان به سمت شمال، یعنی خراسان جنوبی حرکت و در این مناطق، تخم‌گذاری کردند.
بر اساس گزارش فائو، ملخ‌ها در اواخر ماه فوریه یا اوایل اسفند وارد کشور شدند و به‌سرعت گسترش یافته و در ۹۰۰ کیلومتر از سواحل جنوب غربی کشور تخم‌گذاری کردند. پس از آن این تخم‌ها به ملخ‌های جوان جهنده تبدیل شدند و گله‌های گرسنه را تشکیل دادند. نسل دوم ملخ‌ها شروع به تخم‌گذاری در شرق ساحل هرمزگان و حوالی تنگه هرمز کردند و باز هم به جمعیتشان افزوده شد.
فائو می‌گوید باران‌های دو ماه گذشته احتمالاً شکل‌گیری دسته‌های جدید ملخ‌ها در خرداد را به‌دنبال خواهد داشت که نه‌تنها منجر به تهدید محصولات آماده برداشت مزارع جنوب می‌شوند، بلکه پاکستان و هند را نیز در معرض این تهدیدها قرار می‌دهند؛ چرا که گله‌های جدیدی شکل خواهند گرفت که این بار در تابستان به هند و پاکستان هجوم خواهند آورد.
یک میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی نیازمند اقدامات مقابله‌ای با ملخ‌ها
هجوم ملخ‌ها به ایران در این سطح طی ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده و بر اساس گزارش فائو در اوایل سال جاری میلادی، این دومین سال متوالی است که ملخ‌ها در کنار مسائل محیط زیستی و توسعه اقتصادی، به‌عنوان تهدیدی در برابر امنیت غذایی، تغذیه و معیشت در کشورمان مطرح می‌شوند.
فائو می‌گوید ریسک‌های چندگانه‌ای که در کشور با آنها مواجه هستیم نگران‌کننده‌اند. پیامدهای سنگین کرونا از یک طرف و ملخ‌های صحرایی که از آن سوی مرزهای ایران آمده‌اند از طرف دیگر، نیازمند واکنش سریعی است که علاوه بر رفع این مخاطرات در داخل، پیامدها برای سایر کشورهای منطقه را به حداقل برساند.
واکنش ایران نسبت به هجوم ملخ‌های مهاجر از سال گذشته میلادی آغاز و بیش از ۷۰۰ هزار هکتار از اراضی و مراتع کشور در مقابله با آنها سم‌پاشی شد. برآوردها نشان می‌دهند برای کنترل موفقیت‌آمیز ملخ‌ها لازم است در یک میلیون هکتار از مراتع، زمین‌های کشاورزی و باغ‌های میوه تا پایان ماه ژوئن / دهه اول تیر اقدامات لازم انجام شود.
تهدید امنیت غذایی یک سوم جمعیت کشور
بر اساس گزارش فائو در صورت عدم موفقیت عملیات کنترلی، هجوم فعلی ملخ‌ها می‌تواند پیامدهایی را برای امنیت غذایی و تغذیه حدود یک سوم جمعیت کشور به‌همراه داشته باشد.
دو استان خوزستان و فارس که هم‌اکنون میزبان اجباری این ملخ‌ها هستند، به‌عنوان دو تولیدکننده اساسی محصولات کشاورزی شناخته می‌شوند. استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان نیز می‌توانند به‌شدت تحت تأثیر این موضوع قرار بگیرند.
استان فارس رتبه اول را در تولید محصولات باغی و جایگاه دوم کشوری را در تولید محصولات زراعی دارد. فارس سهم ۳۱.۹ درصدی در تولید لوبیا، ۳۱.۴ درصدی در تولید پنبه و ۱۷ درصدی در تولید گوجه‌فرنگی کشور را دارد. تولید سالانه لوبیا در این استان ۵۵ هزار و ۸۰۰ تن، پنبه ۵۱ هزار و ۹۱۴ تن و گوجه‌فرنگی ۹۵۱ هزار و ۳۶۹ تن است که در هر سه محصول، بزرگ‌ترین تولیدکننده کشور است.
استان خوزستان به‌عنوان مهم‌ترین قطب تولید کشاورزی، مقام اول را در زمینه محصولات متنوعی دارد. مجموع محصولات زراعی استان در سال گذشته، ۱۶.۲ میلیون تن بوده است. همچنین این استان، رتبه اول تولید محصول استراتژیک کشاورزی یعنی گندم را دارد و در سال جاری ۵۴۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان، به کشت گندم اختصاص یافته است.
برنامه فائو برای مقابله با لشکر ملخ‌ها
فائو در قالب پروژه‌هایی در ایران، پاکستان، یمن و کشورهای شرق آفریقا، حمایتهایی در زمینه مدیریت تهدیدهای ناشی از ملخ صحرایی از این کشورها به‌عمل می‌آورد. بودجه اختصاص داده شده به ایران توسط این سازمان با هدف بهبود ظرفیت فنی کشور در زمینه هشدار زودهنگام، پایش و مدیریت ملخ‌های صحرایی و در قالب پروژه «برنامه همکاری‌های فنی اضطراری»، بالغ بر ۵۰۰ هزار دلار است.
چهارشنبه گذشته در قالب این پروژه، بخشی از کمک‌های تجهیزاتی مرتبط با مدیریت هجوم ملخ‌ها و کنترل آن در اختیار سازمان حفظ نباتات قرار گرفت. ارزش محموله ارسالی فائو حدود ۱.۸ میلیارد تومان و معادل ۱۲۵ هزار دلار است و طی آن، ۲۵ خودروی سم‌پاش به ایران تحویل داده شده است.
در چارچوب این پروژه، فائو برنامه دارد با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در مجموع ۳۲۰ نفر از کارشناسان حفظ نباتات و کشاورزی استان‌های در معرض را برای ارتقای ظرفیت فنی سازمان حفظ نباتات پرورش دهد. بخش دیگری از فعالیت‌های در نظر گرفته شده در این پروژه، انتقال سم‌پاش‌های دستی و رودوشی، تجهیزات حفاظت شخصی، مواد شیمیایی یا آفت‌کش و همچنین نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مدیریت داده و ارتباطی به کشور است.