این روزها قدر فضای مجازی را بیشتر می‌دانیم و شاید کمتر درباره مضرات این فضا در زندگی مردم صحبتی بشنویم! امکانی که در این روزهای کرونایی به داد مردم رسیده و توانسته با وجود تعطیلی بسیاری از مراکز فرهنگی، رشته‌های هنری را زنده نگه دارد. گالری‌ها جزو همین مراکزی هستند که گفته شد. این مراکز با کمک اینستاگرام و ... توانسته‌اند بازدیدهای مجازی داشته باشند.
با وحید ملک، مدیر یکی از گالری‌های تهران که از امکان بازدید مجازی در این روزها استفاده کرده، درباره مزایا و معایب گالری‌های آنلاین گفت‌وگو کردیم.
در هنرهای تجسمی حرف اول را ارتباط مستقیم مخاطب با آثار می‌زند
وحید ملک بنیانگذار مجموعه گالری‌های آرت‌سنتر درباره استفاده از این فضا با توجه به روزهای قرنطینه و خانه‌نشینی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: این روزها به سبب زندگی در قرنطینه، شاید بیش از هر وقت دیگری بحث دنبال کردن آثار هنری، چه برای خرید، و چه برای تماشا از راه اینترنت رونق گرفته است. آنچه در هنرهای تجسمی حرف اول را می‌زند، ارتباط مستقیم مخاطب با آثار است و تأثیر و ایجاد رابطه ذهنی و عاطفی که فقط و فقط در فرآیند حضور فیزیکی قابل درک و ایجاد شدن است. فراموش نکنیم هنر از ابتدا تا امروز، در نتیجه تأثیر و ایجاد احساسات متفاوت در مخاطبش بوده که استمرار پیدا کرده است. دلیل موجودیت موزه‌ها، نمایشگاه‌ها، گالری‌ها از همین بابت است. شما با یک کلیک می‌توانید هر اثر هنری را که میل دارید در تصویر مانیتور خود داشته باشید، اما تفاوت تماشای آن با نمونه اصلی و در فضای ارائه قرار گرفتن، زیاد است.
اثر هنری کالا نیست
وی درباره معایب برگزاری گالری‌های آنلاین بیان کرد: نکته‌ای در الگوی بین‌المللی این کار نه‌تنها در ایران، بلکه در دنیا وجود دارد: برای مثال در حراج اخیر ساتبی لندن که به‌دلیل مشکل کرونا آنلاین برگزار شد، حدود ۷۰ درصد آثار فروخته نشد که یکی از دلایل این بد اقبالی فروش، عدم حضور و بازدید خریداران و علاقه‌مندان بود. این اتفاق نشان می‌دهد با وجود این که یکی از سه حراج هنری مشهور دنیا در دوران کرونا آنلاین و مجازی برگزار شد، اما در بخش آثار هنرمندان ایرانی و بین‌المللی به‌طور میانگین ٧٠-٦٠ درصد آثار فروخته نشد. البته فروش آنلاین در شرایطی مثل کرونا می‌تواند یک راه‌حل باشد و در شرایط عادی، مکمل و شیوه اطلاع‌رسانی خوبی می‌تواند باشد. ولی اثر هنری را کالا نمی‌دانم که بتواند فروش موفق آنلاین و مجازی داشته باشد.
ملک معتقد است که این اتفاق در بحث هنرهای تجسمی در دنیا موفق نبوده است و این‌گونه استدلال می‌کند: اگر موفق بود، در کشورهای پیشرفته که تاریخچه طولانی‌تری در این زمینه دارند، گالری‌ها کلاً جمع می‌شدند و هزینه‌های گزاف مکان یا پرسنل و ...را حذف می‌کردند و به فضای مجازی می‌پرداختند. حال چرا این اتفاق نیفتاده است؟ آمازون باعث شده خیلی از فروشگاه‌های کالاهای بزرگ دنیا بسته شوند و شرکت‌های چند ملیتی در دنیا تعطیل شوند و آمازون و e bay جایشان را بگیرند. علت این است که آنها کالا می‌فروشند و کالا یک مشخصات فنی دارد که خریدار طبق آن مشخصات، خریداری می‌کند. اما به اعتقاد من، اثر هنری یک نیاز مادی نیست، بلکه بیشتر نیاز معنوی و حسی است و مسئله دیگر حس و حال خوب خریدن است. در کنار خرید یک اثر ناب هنری و انتخاب صحیح، به مشاوره مدیر هنری خبره یا مدیر گالری مجرب نیاز است.
به گفته این گالری‌دار، مهم‌تر از خرید، این است که خریدار یک حس خوب بخرد. این حس خوب در فروش آنلاین ممکن است خیلی کمتر به‌وجود آید. به اعتقاد او حس خوب در خرید آنلاین منتقل نمی‌شود و خریدار هم نمی‌تواند از نقطه نظرات مشاوره متخصص و کارشناس خبره استفاده کند.
اطلاع‌رسانی؛ تنها مزایای فعالیت مجازی گالری‌هاست
وحید ملک با اشاره به مزایای فعالیت مجازی گالری‌ها، چنین گفت: از دید من، مزایای این اتفاق بیشتر جنبه آگاهی و اطلاع‌رسانی دارد و اینکه چشم بیننده بیشتر با این آثار آشنا می‌شود. افزون بر این، معرفی هنرمند و ارائه آثار هنری نیاز به تفسیر و توضیحات تخصصی دارد، که اساساً در تصویر و ارائه صرفاً مجازی قابل‌تشخیص نیست، به‌خصوص در مورد آثار حجمی .بخش عمده‌ای از کار گالری‌دارها اطلاع‌رسانی، معرفی بیشتر هنرمندان برجسته، استعدادیابی و کشف مفاخر هنری آینده و ارائه و پیشنهادهای هوشمندانه و نهایتاً با مجموع فعالیت‌های فرهنگی و اطلاع‌رسانی، بالا بردن سطح سلیقه عمومی است، در غیر این صورت صرفاً مبادله است.
معایب خرید آنلاین یک اثر هنری
وی با اعلام اینکه در خرید آنلاین ممکن است افراد از برخی امکانات محروم شوند، تصریح کرد: به هر حال کسی که خرید می‌کند مخصوصاً آثاری که قیمت‌های بیشتری هم دارند، به دلیل اینکه چند ده میلیون یا چند صد میلیون سرمایه‌گذاری می‌کند، باید کاملاً از آن آگاهی داشته باشد و بر اساس حس و شناخت و توضیحاتی که از مشاور می‌گیرد، تصمیم‌گیری و خریداری کند. در خرید آنلاین ممکن است از این امکان محروم باشد. مثلاً ممکن است بعد از مدتی خریدار بخواهد اثری را معاوضه و جابه‌جا کند که خیلی از این موارد در آن لحظه اتفاق نمی‌افتد یا اینکه در ۲۰ سال پیش خریدهایی صورت گرفته و الان می‌خواهد با یک اثر دیگری آن را معاوضه کند، این اتفاق در فضای مجازی نمی‌تواند بیفتد.
گفت‌وگو از هنگامه ملکی