مردم خانه‌نشین شده‌اند، خانه‌نشینی که برای حفاظت از جان است. بسیاری از مشاغل به همین دلیل به خطر افتاده‌اند و حمایت‌های دولت را می‌طلبند. گردشگری یکی از مشاغلی است که با خطر ورشکستگی روبه‌رو شده است. طبق آمار سازمان گردشگری جهانی، تعداد مشاغلی که تحت تأثیر خسارت ناشی از بیماری کووید ۱۹ قرار دارند به بیش از ۷۵ میلیون شغل رسیده است. زیان‌دهی ناخالص داخلی در حوزه سفر و گردشگری در اقتصاد جهانی، بیش از دو تریلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۲۰ خواهد بود.
مدت‌زمان تعطیلی مشاغل، دوره حساسی است که باید در آن مدت از ورشکستگی آن صنف پیشگیری شود. اردشیر اروجی، کارشناس حوزه گردشگری درباره زمان شروع به کار این صنف در ایران به خبرنگار ایرناپلاس گفت: ادامه تعطیلی گردشگری در ایران بستگی به مدیریت و عملکرد ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا دارد. اگر مسئولان این ستاد، برنامه‌های خوبی اجرا کنند، ممکن است کوتاه‌تر شود. همچنین با اجرای برنامه‌های نادرست می‌تواند تعطیلات طولانی‌تری در انتظار گردشگری ایران باشد. می‌توانیم حدس بزنیم که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، این بیماری از بهمن‌ماه در ایران شروع شده است و پیش‌بینی می‌شود صنعت گردشگری حدود ۶ ماه معطل باقی بماند.
باید برای مشاغلی که با مشکل مواجه شدند، کاری کرد
برخی از مسئولان هم، زمان طولانی‌تری برای رکود فعالیت‌های گردشگری در ایران در نظر گرفته‌اند. اروجی دراین‌باره بیان کرد: حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در بخش گردشگری ایران شاغل بودند که متأسفانه اکثر این تعداد بیکار هستند. جامعه هتلداران اعلام کرده است که شغل ۸۰ هزار نفر در ارتباط مستقیم با هتل‌هاست و با مشکل مواجه شده‌اند. می‌توان پیش‌بینی کرد در دفاتر خدمات گردشگری، حدود ۳۰ هزار نفر با مشکل مواجه شده‌اند. گروه بعدی که می‌توان به آنها اشاره کرد، راهنمایان گردشگری هستند که ۱۲ هزار نفر در این گروه با مشکل بیکاری مواجه شده‌اند. مجتمع‌های خدماتی بین‌راهی اکثراً تعطیل‌اند. واحدهای پذیرایی و رستوران‌های داخل شهرها با مشکل مواجه شده‌اند. اقامتگاه‌های بوم‌گردی، خانه مسافرها و ... تمام این موارد و سیستم حمل و نقل هوایی، ریلی و اتوبوسرانی- با مشکل مواجه شده‌اند و باید برای اینها کاری کرد.
به گفته این کارشناس گردشگری، دولت بسته حمایتی ۶ موردی از صنعت گردشگری ایران را مصوب کرده است. او درباره این بسته توضیح داد: این بسته بیشتر در مورد به تعویق افتادن مالیات و تسهیلات بانکی، بیمه، کارفرمایی و قبوض حامل‌های انرژی است و این امکان را داده است که از تسهیلات بانکی با نرخ ۱۲ درصد استفاده شود؛ اما خسارت تعطیلی فعالیت گردشگری خیلی بیشتر است و جامعه هتلداران اعلام کرده است این ۶ مورد نمی‌تواند جبران خسارت‌های آن صنف را بکند. باید در این زمینه فکر اساسی شود تا سه ماه باقی مانده در خوش‌بینانه‌ترین حالت پشت‌سر گذاشته شود و بخش گردشگری فرو نپاشد. اگر رسیدگی‌های لازم انجام نشود، بخش گردشگری نمی‌تواند دوام بیاورد و فرو می‌ریزد و یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل از دست می‌رود.
نمی‌توانیم کشور خود را با دیگر کشورها مقایسه کنیم
بیماری کووید ۱۹ ابعاد جهانی دارد و گردشگری را در همه کشورها تحت تأثیر قرار داده است. اروجی درباره نحوه آمادگی دیگر کشورها برای رویارویی با تعطیلی ناشی از این بیماری، گفت: مشکل ما در مقایسه با دیگر کشورها به منابع مالی دولت بازمی‌گردد که به دلیل تحریم‌ها بخش بزرگی از آن از بین رفته است. دولت می‌داند باید به اصناف کمک کند اما برای کمک منابعی در دسترس ندارد. برای همین ما نمی‌توانیم کشور خود را با دیگر کشورها مقایسه کنیم. آنها همین تسهیلاتی را که ما قائل شدیم، برای گردشگری قائل شدند و یک سری حمایت‌های بلاعوض هم می‌کنند. کمک بلاعوض همان چیزی است که مورد انتظار صنعت گردشگری ما هم هست تا بتوانند در زمانی که کار و درآمد ندارند، حداقل حقوق کارکنان را پرداخت کنند، تا نیروهای حرفه‌ای و آموزش دیده بخش گردشگری حفظ شود و بعد از تعطیلات قابل بازگشت به کار باشند.
گردشگری مجازی، راهی برای جبران ضرر
گردشگری مجازی یکی از راهکارهایی است که در روزهای قرنطینه خانگی به کمک مردم برای کم کردن فشار ناشی از محدودیت‌های رفت و آمد، در نظر گرفته شده است. اروجی درباره تأثیر آن بر احیای گردشگری که روزهای سختی را می‌گذراند، توضیح داد: بعد از ترور سردار سلیمانی، سقوط هواپیما و بستن فضای هوایی ایران، به گردشگری ایران آسیب وارد شد و این مشکلات خاص دوران کرونا نیست. پیش از شیوع کرونا در ایران، فروردین‌ماه را زمانی برای جبران در نظر گرفته بودیم، اما حالا بهترین کار برای بخش گردشگری، رونق بخش مجازی است. از مدیا کمک می‌گیریم تا فیلم‌هایی را ارائه دهیم و گردشگری مجازی فعال شود.
به گفته این کارشناس گردشگری، بهتر این بود که بخش خصوصی در زمینه گردشگری مجازی فعال شود، او افزود: باید دوربین‌هایی در مراکز نقش‌جهان، حرم امام رضا(ع) و ... کارگذاری شود تا مردم بتوانند به‌صورت آنلاین از این اماکن دیدن کنند. این روند موجب آشنایی مردم با جاذبه‌های تاریخی ایران می‌شود تا بعد از دوران کرونا، بتوانیم در حوزه گردشگری فعالیت بیشتری داشته باشیم.
اروجی با اشاره به اینکه در حوزه گردشگری مجازی اقدامات مناسبی انجام نشده است، ادامه داد: متأسفانه شاهد هستیم که فقط به امکاناتی که پیش از این هم بود، اکتفا شده است. می‌توانستیم در موزه‌ها دوربین آنلاین بگذاریم و مردم بتوانند از موزه‌ها دیدن کنند. همچنین امکان انجام کارهای جذاب و نوآورانه وجود داشت تا مردم را جذب گردشگری ایران کند، اما نشد. با این حد استفاده از فضای مجازی، نمی‌توان خسارت ناشی از تعطیلی گردشگری را جبران کرد.
گردشگری ایران، مانند بسیاری دیگر از مشاغل و صنوف دوران سختی را پشت‌سر می‌گذارد. روزهایی که هیچ‌کس برایش آماده نبود و برنامه‌ای برای کم کردن آسیب‌هایش نداشت. روند تعطیلی مشاغل تأثیر شگرفی بر ادامه فعالیت متخصصان هر حوزه داشته است. به نظر می‌رسد، از این تغییر بزرگ، فقط با کوشش فعالان هر حوزه نمی‌توان عبور کرد و دولت می‌تواند نقش نجات‌دهنده‌ای در بهبود شرایط داشته باشد.