دسترسی به کتابی که در روزهای عادی در مسیر کار به منزل می‌شد به‌راحتی تهیه کرد، در روزهای قرنطینه مشکل و حتی محال شد. البته بسیاری از ناشران و کتاب‌فروشان امکان ارسال کتاب به خانه‌ها را در دستور کار خود قرار داده اند. یک راه ساده‌تر از خرید نسخه کاغذی کتاب، بی‌آنکه از خانه خارج شوید، استفاده از کتاب‌های الکترونیکی و صوتی است. البته هنوز از تمام کتاب‌هایی که در ایران چاپ می‌شوند، نسخه الکترونیک یا صوتی تهیه نمی‌شود، اما برای بسیاری از کتاب‌ها این امکان فراهم است.
استفاده از کتاب الکترونیک، سبک جدیدی از مطالعه است که با وجود امکانات خوب مانند سهولت جابه‌جایی کتاب و امکان مطالعه آن در هر کجا، هنوز برای بسیاری از کتاب‌خوان‌ها جا نیفتاده است. بسیاری هنوز فقط در میان برگ‌های کاغذی کتاب است که می‌توانند روی موضوع تمرکز کنند. شاید شرایط خاص ناشی از شیوع بیماری کووید ۱۹ باعث شود تا مردم ارتباط بهتری با کتاب‌های صوتی و الکترونیک برقرار کنند.
مجید شریفی، مدیر کتابراه با اشاره به اینکه برای تهیه کتاب صوتی و الکترونیک نیازی به خروج از خانه نیست، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: دسترسی آسان به کتاب‌های الکترونیک و صوتی و امکان استفاده از آنها در گوشی تلفن همراه و تبلت، آنها را تبدیل به یکی از سرگرمی‌های مردم در قرنطینه خانگی کرد. هر سال با فرارسیدن تعطیلات سال نو، به میزان فروش کتاب صوتی و الکترونیک افزوده می‌شود، امسال با همزمان شدن قرنطینه می‌توان گفت با رشد ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصدی نسبت به سال‌های گذشته مواجه بودیم.
به گفته مدیر کتابراه انتخاب میان کتاب صوتی و الکترونیک به سلیقه افراد مربوط است، برخی دوست دارند تا میان کارهای دیگر به کتاب گوش دهند و برخی نمی‌توانند با کتاب صوتی ارتباط برقرار کنند، پس از کتاب الکترونیک استفاده می‌کنند.
دسترسی سریع به محتوای نو با کتاب الکترونیک
فروش کتاب‌های صوتی و الکترونیک در شرایطی افزایش یافته است که بسیاری از ناشرانِ کتاب‌های کاغذی از کاهش فروش ناراضی هستند. شریفی درباره اینکه آیا تمایل ناشران و نویسندگان به تولید کتاب صوتی بیش از گذشته شده است، توضیح داد: الکترونیک یا صوتی شدن کتاب‌ها چیزی نیست که به‌صورت اورژانسی و سریع انجام شود. و اگر ناشری افزایش فروش کتاب الکترونیک را در این دوران ببیند، می‌تواند در آینده اقدام به فعالیت کند.
به گفته مدیر کتابراه، کرونا در خیلی از موارد بر سبک زندگی مردم می‌تواند تأثیرات بلندمدت بگذارد، او ادامه داد: یکی از این تأثیرات این است: افرادی که کتاب صوتی و الکترونیک را برای این روزهای خود انتخاب کردند، از این به بعد هم از این سبک کتاب‌ها استفاده می‌کنند. کتابراه با همکاری چند ناشر و یک دانشگاه، چندین کتاب درباره کرونا و راه‌های پیشگیری از بیماری به‌صورت صوتی و الکترونیک ارائه داد، که صدها بار دریافت شد. این‌گونه مردم متوجه شدند به‌وسیله کتاب الکترونیک می‌توانند محتوایی را به‌راحتی و به‌سرعت به دست بیاورند.
فرهنگ کتاب صوتی در ایران جا نیفتاده است
بسیاری از کسب و کارها با شیوع بیماری کووید۱۹ با مشکلات زیادی مواجه شدند. این در حالی است که فروش کتاب‌های صوتی و الکترونیک در این روزها افزایش یافته است. دامون آذری، مدیر موسسه آوانامه دراین‌باره به خبرنگار ایرناپلاس گفت: از زمانی که مشخص شد کرونا به کشور ما آمده است، در زمینه کتاب‌های صوتی و دیجیتال شاهد افزایش فروش بودیم؛ خلاف بسیاری از کسب و کارها که تعطیل شدند و نمی‌توانستند به کار خود ادامه دهند.
مدیر آوانامه با اشاره به اینکه هنوز فرهنگ استفاده از کتاب صوتی و الکترونیک در کشور ما جا نیفتاده است، توضیح داد: مردم و نویسندگان رغبت چندانی به این مسئله ندارند. به همین دلیل بود که در این ایام ناشران زیادی برای الکترونیک یا صوتی شدن کتاب‌هایشان با ما تماس نگرفتند. چراکه فرهنگ پایه برای کتاب‌های صوتی و دیجیتال وجود ندارد. اما احتمالاً این اتفاق‌ها می‌تواند این تأثیر را داشته باشد تا ناشرها با فضای الکترونیک بیشتر آشتی کنند و بخواهند تا کتاب‌های آنها علاوه بر نسخه کاغذی، نسخه دیجیتال و صوتی هم داشته باشد.
دانلود قاچاقی کتاب تفاوتی با دزدی ندارد
خطر کپی‌برداری و استفاده غیرقانونی، کتاب‌های صوتی و الکترونیک را بیش از کتاب‌های کاغذی تهدید می‌کند، شاید یکی از دلایل، دسترس‌پذیرتر بودن کتاب‌های صوتی و الکترونیک است. امکان پخش سریع این کتاب‌ها در فضای مجازی کار را دشوارتر می‌کند. آذری درباره اقداماتی که می‌توان برای کاهش امکان سوءاستفاده از کتاب‌ها انجام داد، گفت: باید قبول کرد که کار خاصی نمی‌توان انجام داد. ماه‌ها طول می‌کشد تا بتوانیم یک کتاب صوتی تهیه کنیم و بعد می‌بینیم که در یک کانال تلگرامی امکان دانلود غیرقانونی آن وجود دارد. به هر حال، پیگیری مسائل کپی‌رایت در کشور ما خیلی سخت است و تا به حال ندیده‌ایم که برای مثال پلیس فتا به این مسئله توجهی داشته باشد.
آذری کپی‌برداری و انتشار کتاب‌های صوتی و الکترونیک را یکی از مهم‌ترین تهدیدهای این صنعت شمرد و گفت: برای حفاظت از آثار چند اقدام انجام می‌دهیم؛ نخست سعی می‌کنیم مسئله رعایت حق کپی‌رایت را میان مردم، فرهنگ‌سازی کنیم، تا مردم آموزش ببینند و کتاب‌ها را خریداری کنند و بدانند که دانلود قاچاقی کتاب تفاوتی با دزدی ندارد. همچنین شرکت‌ها روی قفل‌های کتاب کار می‌کنند تا فایل در فضای مجازی به‌صورت گسترده پخش نشود.
در مجموعه آوانامه و مجموعه‌های مشابه ۳۰ تا ۷۰ درصد تخفیف روی آثار مختلف اعمال شده است، تا مخاطبان بتوانند در روزهای خانه‌نشینی دسترسی ساده‌تری به این محصولات داشته باشند.