بی‌آنکه بخواهیم و با آن سر و کار داشته باشیم، در زندگی همه ما تأثیرگذار است. امروزه دیگر کسی نیست که از قدرت فضای مجازی غافل باشد. این قدرت می‌تواند گاهی به زندگی فرد یا عده‌ای کمک کند و نجات‌دهنده مشکلات شخص یا گروهی شود، یا گاهی هم می‌تواند چنان مشکلاتی برای او به وجود آورد که تأثیر عمیق و جبران‌ناپذیری بر زندگی شخصی‌اش بگذارد. اما فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی شاید به این دلیل محبوب و پرطرفدارند که هر فردی در هر شرایطی می‌تواند درباره مسائل مختلف نظر بدهد و علایق و دغدغه‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
مسلماً در این میان افراد مشهور و سرشناس بیشتر در دید و کانون توجه هستند و به همین دلیل است که دنبال کننده‌های صفحات اینستاگرام آنها، گاهی به میلیون‌ها نفر می‌رسد. این میزان توجه هرچند که می‌تواند برای یک هنرمند، ورزشکار یا بازیگر خوشایند باشد، به همان اندازه هم می‌تواند برایش خطرآفرین باشد. کم نبوده‌اند بازیگران یا افرادی که با ابراز عقاید درباره مسائل مختلف در فضای مجازی برای خود حاشیه‌های بسیاری به وجود آورده و نه‌تنها در زندگی شخصی، بلکه بر فعالیت‌های حرفهای آنها تأثیرگذار بوده است.
پرستویی، اینستاگرام و یک جنجال
چند روز قبل خبر رسید که اینستاگرام یکی از مجریان شبکه فارسی‌زبان خارج از کشور هک شده و چت‌های خصوصی این مجری با بازیگران و هنرمندان مطرح داخل کشور در همه فضای مجازی منتشر شد. در میان این هنرمندان نام پرویز پرستویی هم دیده می‌شد؛ بازیگری که همواره مورد توجه مردم، منتقدان و جامعه هنری بوده و بازی در آثار دفاع مقدسی یا ارزشی هم کم ندارد.
پرستویی در اینستاگرام حضور فعال دارد و بیشتر با دید انتقادی به مسائل جامعه می‌پردازد و کمتر از مسائل شخصی و خصوصی خود صحبت می‌کند. اما مکالمه این هنرمند با مجری شبکه فارسی‌زبان که واکنش‌های بسیاری هم در فضای مجازی داشت، شاید به دور از انتظار و غیرقابل پیش‌بینی بود.
کیهان: از پرستویی انتظار نمی‌رفت
روزنامه کیهان که تاختن به هنرمندان را جزو وظایف خود می‌داند، درباره منتشر شدن چت‌های این مجری با پرستویی مطلبی نوشت که در ادامه بخشی از آن را می‌خوانید: «اما نکته جالب توجه ماجرا، گفت‌وگوهای پرویز پرستویی با مجری برنامه‌های ضدایرانی است. پرستویی در بخشی از صحبت‌های خود با سالومه برای او می‌نویسد که جیره‌خوار نظام نیست و از اینکه به‌خاطر برادر شهید بودنش کارت بنیاد شهید ندارد، ابراز ناراحتی می‌کند.» کیهان در ادامه می‌گوید: «پرستویی در بخش دیگری از گفت‌وگویش با سالومه، او را که اساساً فعالیتش در راستای ضدیت با مردم ایران تعریف شده، دارای قلب پاک می‌داند و در آخر هم از تهیه‌کننده شبکه من‌وتو شماره واتس‌آپش را طلب می‌کند! تکلیف امثال مهناز افشار و تهمینه میلانی مشخص و بغضشان نسبت به جمهوری اسلامی ثابت شده است و طبیعی است که با چنین فردی در ارتباط باشند، اما از کسی مثل پرویز پرستویی انتظار نمی‌رفت که با مجری هتاک به شهید سلیمانی این‌گونه دل داده قلوه بگیرد و در انتها شماره‌اش را برای ارتباطات بیشتر طلب کند.»
علت چت‌های پرستویی مشخص شد
اما پرویز پرستویی هم در برابر این انتقادات سکوت نکرد و در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا با اعلام اینکه «از پُستم درباره شهید سلیمانی دفاع کردم»، چنین گفت: «چند سال قبل و در زمان اکران فیلم «بادیگارد»، مراسم بزرگداشتی برای من در ونکوور کانادا برگزار کرده بودند. بنا به دعوت برگزارکنندگان، راهی کانادا بودم که در فرودگاه، خبرنگاری از من درباره سردار سلیمانی پرسید. مدتی قبل در جلسه‌ای سه‌ساعته همراه با ایشان (شهید سلیمانی)، فیلم را دیده بودیم. در کل نمایش فیلم، حواسم به واکنش‌های او بود تا این شهید را ورای شنیده‌های قبلی، بشناسم. به آن خبرنگار گفتم آنچه من از سردار سلیمانی فهمیدم این بود که از نظر سردار، جنگ تمام نشده و پای او روی زمین بند نیست. فیلم این مصاحبه، پخش شد و آن ور آبی‌ها به من حمله کردند و حتی در ونکوور، علیه من به‌عنوان نماینده نظام، تجمع کردند. این ماجرا گذشت تا روزی که سردار سلیمانی شهید شد.
همان روز، بدون اینکه کسی به من بگوید یا مصلحت‌اندیشی کنم، بر اساس احساسم همان فیلم را گذاشتم. زیر پست نوشتم منظورم از روی زمین بند نبودن، همین شهادت بود. همان‌هایی که امروز به من می‌تازند، تشویقم کردند و آن ور آبی‌ها هم فحش دادند. دقایقی بعد، اینستاگرام آن را حذف کرد، ولی همان چند دقیقه کافی بود تا برخی رسانه‌ها، آن را بردارند. همان شب، مجری خانم یکی از شبکه‌های خارج از کشور، در برنامه‌اش، این پست را نشان داد و علیه من حرفهای تندی زد و گفت که جیره‌خوار نظام هستم. راه ارتباطی و شماره تماسی از او نداشتم، برای همین از طریق دایرکت اینستاگرام به او پیام دادم. به او محترمانه گفتم، پستی که برای سردار سلیمانی گذاشتم، کاملاً نظر شخصی خودم بود و به توصیه کسی نبود. من برای دفاع از پستم درباره شهید سلیمانی، به سراغ او رفتم و گفتم برای این کار، پولی نگرفته‌ام. همان یک‌بار هم بود. متأسفانه تمام چت ما هم منتشرنشده و آن را تقطیع شده، نشر داده‌اند. بعضی‌ها می‌گویند حیف از تو که نقش حاج کاظم را بازی کردی. من را محاکمه و اعدام کنید، اما به «حاج کاظم‌ها»ی آژانس شیشه‌ای و «ذبیحی»های بادیگارد توهین نکنید. من با عشق و تمام وجودم این نقش‌ها را بازی کردم. »
بودن یا نبودن
این اولین بار نیست که اینستاگرام بستر جنجال و حواشی هنرمندان می‌شود. به همین دلیل عده‌ای حضور هنرمندان در صفحات مجازی و ابراز عقایدشان را نسبت به هر مسئله‌ای جایز نمی‌دانند و آن را منجر به حاشیه می‌دانند. در مقابل هم عده‌ای این حق را به هنرمندان می‌دهند که مانند مردم عادی در هر مسئله‌ای به ابراز عقاید خود بپردازند. به همین دلیل به داریوش ارجمند بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون که هیچ صفحه مجازی ندارد و با مجید یاسر، یکی از بازیگرانی که در این فضا حضور دارد، اما کمتر با حاشیه مواجه بوده است، به گفت‌وگو پرداختیم.
فضای مجازی یا مزاجی؟
داریوش ارجمند بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون درباره حضور هنرمندان در فضای مجازی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: من به فضای مجازی فضای مزاجی می‌گویم. چون در این فضا حضور ندارم پس نه آن را رصد می‌کنم و نه کارهای بقیه را دنبال می‌کنم که ببینم مزاجشان چگونه کار می‌کند. علاقه‌ای هم ندارم که بخواهم باخبر شوم که در این فضا چه اتفاقاتی می‌افتد. به همین دلیل در این مورد هیچ نظری ندارم و هر کسی هر جور که دلش می‌خواهد در آن رفتار کند. برای مثال طرف سلمانی می‌رود عکسش را منتشر می‌کند یا با دختر عمویش لب دریا کنار قایق نشسته و عکسش را به اشتراک می‌گذارد. واقعاً من این چیزها را نمی‌فهمم.
هنرمندی که دیدگاه اجتماعی نداشته باشد، هنربند است
بازیگر سریال «ستایش» در پاسخ به این پرسش که آیا اساساً هنرمندان باید به مسائل اجتماعی وارد شوند و نظر دهند یا خیر، عنوان کرد: هنرمندی که دیدگاه اجتماعی نداشته باشد، هنرمند نیست، هنربند است. هنرمند کسی است که از جایگاه هنری‌اش، دیدگاه داشته باشد. اما اگر این نظرگاه بخواهد مأمن شهرت کاذب و ... باشد بسیار زشت است. یا یک سری چیزهایی را که اصلاً به مردم ارتباطی ندارد، در معرض دید می‌گذارند که به جز عقده‌ای کردن مردم، دستاورد دیگری ندارد.
لباس ۴۰ میلیونی می‌پوشد، انگشتر ۳۰ میلیونی دستش می‌کند، ۲۰ میلیون خرج درست کردن موهایش می‌کند و بعد هم در فضای مجازی منتشرش می‌کند. واقعاً من اینها را نمی‌فهمم و علاقه‌ای هم به این فضاها ندارم. خیلی راحت می‌توانستم در این فضاها حضور داشته باشم و پست بگذارم. اما در هیچ‌کدام از آنها حقیقتی را نمی‌بینم چه در فضاهای داخلی چه خارجی.
مردم هدف واکنش‌های سلبریتی‌ها را می‌دانند
وی در پایان افزود: مردم کاملاً هوشیارند. فهم مردم، خرد جمعی است. آنها به‌راحتی متوجه می‌شوند که یک سلبریتی یا هنرمند معروف وقتی یک عکس‌العملی نشان می‌دهد از ته دل است یا برای این است که تعداد کامنت‌هایشان را افزایش دهد و طرفدارانش را زیاد کند. بسیاری از این موارد، استفاده تجاری می‌کنند. من زندگی خودم را می‌کنم و با مردم مستقیماً ایجاد ارتباط می‌کنم. به همین دلیل اصلاً احتیاجی ندارم که گوشی به دست بگیرم و بقیه را نقد کنم.
مانند تمام افراد، من هم نظر می‌دهم
مجید یاسر بازیگر سینما و تلویزیون درباره مزایا و معایب حضور هنرمندان و افراد مشهور در فضای مجازی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: هر هنرمندی در هر نقطه دنیا خود را محق می‌داند که در راستای چیزی که برایش هدف‌گذاری کرده، قدم بردارد. برخی درگیر مسائل اجتماعی، برخی سیاسی و عده‌ای هم درگیر مسائل کاری می‌شوند. هر کسی هم بابت هر مسئله‌ای، عقیده‌ای دارد.
البته چیزی که می‌گویم نظر شخصی من است و نمی‌توانم به‌جای دوستان و همکارانم نظر دهم. فقط راجع به خودم صحبت می‌کنم. من اگر فعالیت هنری می‌کنم و نامم به‌عنوان هنرمند خطاب می‌شود، هرچقدر تلاش کنم که به سیاسیون حرفی بزنم شاید در حد یک نقد آن هم همراه با طنز باشد. یعنی مانند تمام افرادی که می‌توانند با حق رأیی که داشته‌اند، اظهار نظر کنند، من هم نظر می‌دهم. به عبارت دیگر، با توجه به رأیی که داده‌اند حال توقعاتی از دولت دارند و در همان جایگاه می‌توانند اظهار نظر کنند. چون من نه سیاسی هستم و نه آسیب‌شناس اجتماعی که بخواهم درباره این مسائل تخصصی صحبت کنم.
به جان خریدن حاشیه‌های فضای مجازی توسط عده‌ای
وی در ادامه افزود: به اعتقاد من هر کسی باید حوزه‌ای را که راجع به آن انتقاد می‌کند، به کاردانش بسپارد. یعنی اگر در جامعه یک مشکل سیاسی به وجود می‌آید یک سیاستمدار می‌تواند آن را درست کند. یا اگر مشکل در حوزه آسیب اجتماعی است یک آسیب‌شناس، روانپزشک یا روانشناس توانایی حل آن را دارد. در کل، کسانی که در مسائل اجتماعی صاحب نظر هستند می‌توانند کمک کنند.
حضور هنرمندان در فضای مجازی اتفاقی بدی نیست. فوتبالیست‌ها، هنرمندان، ژورنالیست‌ها و همه انسان‌ها صفحات مجازی اختصاصی دارند. حال هرکسی به‌اندازه خودش در این فضا حضور دارد. برخی دوست دارند که دور از حاشیه باشند. عده‌ای حاشیه را به جان می‌خرند و بیشتر در این فضا هستند. حضور هنرمندان اتفاق بدی نیست. اما استفاده صحیح از این فضا می‌طلبد با توجه به شرایطی که در جامعه داریم، حواس جمع‌تر حرکت کنیم.
واکنش‌های هنرمندان می‌تواند برای جوانان الگو باشد
بازیگر سریال «سه در چهار» در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه هنرمندان بیشتر در معرض توجه هستند، باید چگونه در این فضا حضور داشته باشند، افزود: ما به‌عنوان هنرمند به لطف مردم بیشتر دیده می‌شویم و زیر ذره‌بین هستیم. به همین دلیل به همان اندازه هم نگاه مردم و جامعه نسبت به صفحات ما هم بیشتر است. پس به همان اندازه هم واکنش‌های هنرمندان می‌تواند برای جوانان الگو باشد. یعنی اگر در یک صفحه انگیزه خوبی ایجاد شود، در جامعه می‌تواند خیلی پربار باشد. از طرف دیگر، اگر صحبت تخریب کننده در صفحه هنرمندی دیده شود، می‌تواند لطماتی وارد کند.
گزارش از هنگامه ملکی