بعد از شلیک اشتباهی موشک پدافند هوایی کشور به هواپیمای مسافربری تهران-کی‌یف، موضوع مهمی که توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد، این بود که چرا در چنین شرایطی، از سمت نهادهای ذی‌ربط ممنوعیت پرواز اعلام نشد؟ مسئله‌ای که با توضیحات بیشتر اکنون به این سؤال رسیده که کدام نهاد مسئول متوقف کردن پروازهاست؟ اما تا کنون به‌صورت رسمی از سوی هیچ دستگاهی پذیرفته نشده است.
سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه اولین کسی بود که مسئله را در کنفرانس خبری خود مطرح و اعلام کرد: «از دید من وقتی شرایط جنگی می‌شود، باید مسئولان ذی‌ربط پروازها را ممنوع می‌کردند. مشکل با بخش هوانوردی نیست و از آنها خواسته نشده است. هر مشکلی هست به نیروهای مسلح برمی‌گردد. خطا مربوط به مجموعه نیروهای مسلح است. در بخش دولتی، کشوری، شرکت فرودگاه‌ها و.. هیچ قصوری نبوده است. اگر از آنها می‌خواستیم (انجام می‌دادند)، ولی وظیفه ما نبوده و مسئول این بخش افراد دیگری بودند. آنها باید این کار را مدیریت و فرماندهی می‌کردند. همان‌گونه که آن شب من در غرب کشور عملیات ضربات موشکی را فرماندهی و کنترل می‌کردم، در این بخش هم عزیزان دیگری مسئول بوده‌اند. منتها این زمینه فراهم شد که یک فرد این خطای بزرگ را انجام دهد و متأسفانه این حادثه رخ دهد.»
سلامی: سپاه مسئول توقف این پروازها نیست
بعد از حاجی‌زاده، دیروز فرمانده سپاه هم به جلسه غیرعلنی مجلس رفت تا جزئیات دیگری را به نمایندگان اعلام کند. به گفته علیرضا رحیمی، عضو هیات رئیسه مجلس، سردار سلامی فرمانده سپاه در جلسه غیرعلنی مجلس درباره اینکه چرا آن زمان پروازهای مسافربری متوقف نشده، گفته که مسئولیت پروازهای مسافربری با سپاه نیست. لذا سپاه مسئولیتی برای توقف پروازهای مسافربری ندارد.
شرکت فرودگاه‌ها: نهاد تصمیم‌گیر برای انجام یا عدم انجام پروازها در شرایط خاص نیستیم
از سوی دیگر، شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، نهادی که از طریق زیرمجموعه‌ای به نام مرکز کنترل فضای کشور مسئولیت هدایت و کنترل پروازهای عبوری و داخلی را برعهده دارد، روز گذشته در بیانیه‌ای صراحتاً اعلام کرده که «نهاد تصمیم‌گیر برای انجام یا عدم انجام پروازها در شرایط خاص نمی‌باشد.» در این بیانیه عنوان شده که «در ساعات انجام عملیات انتقام و بر اساس دستورالعمل‌های موجود بین شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و مبادی ذی‌ربط، کلیه هماهنگی‌ها برای تمامی پروازهای عبوری و داخلی انجام شده است.»
از بیانیه مذکور این‌طور برداشت می‌شود با اینکه این مرکز مسئولیت اعلام توقف پرواز بر آسمان کشور را ندارد، اما برنامه این پروازها قبلاً هم به نهادهای نظامی اعلام شده است.
هواپیمایی کشوری: توضیح فرآیندهای محدود اعلام کردن فضای کشور، در فرصت‌های آتی
سازمان هواپیمایی کشوری هم در بیانیه‌ای اعلام کرده که «بیان توضیحاتی تخصصی از قبیل فرآیندهای محدود یا بسته اعلام کردن فضای کشور، مشاهدات و نتایج به دست آمده در بررسی‌های اولیه سازمان، و اقدامات و هماهنگی‌های بین‌المللی انجام شده، به دلیل پرهیز از ایجاد تلقی و سوءتفاهم مبنی‌بر توجیه این شرایط، در فرصت‌های آتی ارائه خواهند شد.»
با نگاهی به قانون هواپیمایی کشور می‌توان دریافت که چرا این بیانیه، بیان توضیحات را به آینده محول کرده است.
بر اساس ماده ۱۰ این قانون که در سال ۱۳۲۸ مصوب شده است، «اداره کل هواپیمایی کشوری می‌تواند در مواردی که امنیت عمومی یا علل نظامی ایجاب می‌کند، با تصویب هیئت وزیران پرواز هواپیمای ایرانی و خارجی را بر فراز قسمتی از خاک کشور ممنوع یا محدود یا مقید به شرایط خاصی کند.»
بنابراین طبق این قانون، هیئت وزیران در صورتی که اطلاع داشت، می‌توانست از طریق سازمان هواپیمایی موقتاً جلوی عبور پروازها را بگیرد، اما این اتفاق نیفتاده است.
منظور سردار حاجی‌زاده از نهادهای ذی‌ربط کجاست؟ آیا این نهاد احساس نیاز نکرده که دولتی‌ها را به‌موقع از جریان حمله و احتمال واکنش طرف مقابل آگاه کند تا نسبت به ممنوعیت موقتی پروازها از طریق سازمان ملی هواپیمایی اقدام کنند؟ نمی‌دانیم، اما اینها سؤالاتی است که افکار عمومی منتظر دریافت پاسخ آنهاست.