از بامداد جمعه ۱۳ دی ماه که خبر شوک‌آور شهادت سردار سلیمانی مردم ایران را در بهت فرو برد، تا دیروز که ناگهان خبر از سقوط هواپیمای اوکراینی و درگذشت ۱۷۰ مسافر عمدتاً ایرانی آن کام مردم را تلخ کرد، فضای سنگینی در جامعه حاکم بود. در کنار برخی اقدامات، خط و نشان کشیدن و فحاشی‌های افراطیون در تریبونهای مختلف از جمله رسانه ملی بخش زیادی از مردم را نگران کرده بود و همزمان تحلیل‌های رنگارنگ رسانه‌های داخلی و خارجی که نزدیکترین حالت ایران و ایالات متحده به آرایش جنگی در چند دهه گذشته را به تصویر می‌کشیدند، مدام به نگرانی جامعه دامن می‌زد؛ به‌ویژه که مردم در هفته‌های گذشته پشت سر هم حوادث تلخی از ناآرامی‌های پرهزینه و تلخ آبان ماه گرفته تا بحرانهای آلودگی و آنفولانزا را پشت سر گذاشته بودند. در این میان، رخداد جان باختن حدود شصت تن از هموطنان در تشییع پیکر شهید دلاور قاسم سلیمانی بابت ندانم‌کاری و سوء تدبیر شاید آزاردهنده‌تر از سقوط هواپیما بود؛ چراکه از دل رویدادی ملی و شورآفرین تشییع بی سابقه یک سردار دلاور در سراسر کشور یک فاجعه انسانی تلخ رقم خورده بود.
به رغم فضای همدلانه و معنوی ناشی از قدرشناسی مردمی از سردار رشید میهن، انواع خط و نشانهای افراد تندرو از دعوت به تکه تکه کردن اصلاح‌طلبان تا بازداشت چند تن در شهرضا و خراسان به اتهام توهین به سردار دلها و دمیدن بی‌ملاحظه بر شیپور جنگ، بسیاری از مردم را در این چند روز دچار تشویش کرده بود؛ به ویژه نگرانی از اینکه بخشی از آنچه در حرف و سخن بیان می شود، بدون تدبیر و اتخاذ تصمیم مناسب، جامه عمل بپوشد.
اهمیت بیانات رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که تنها چند ساعت پس از حمله به پایگاه آمریکایی‌ها و نیز پس از این هفته پر تلاطم و پرخبر ایراد شد، از همین رو بود و به سان آبی بر آتش، بار دیگر امید را در جامعه تقویت کرد و در شرایط خاص جامعه که نقدهای جدی به مجموعه حاکمیت بروز یافته بود، بار دیگر بخشی از توانمندیهای رهبری را پیش چشم افکار عمومی هویدا نمود.
اما نکات مهم مورد اشاره رهبر انقلاب چه بود؟
در شرایطی که در هفته اخیر، اسطوره سپهبد قاسم سلیمانی در چشم و دل مردم به ویژه به عنوان یک فرد شجاع جلوه گری کرد، رهبر انقلاب هم روایت خود را از این قهرمان ارائه دادند و علاوه بر شجاعت که روایت غالب از حاج قاسم بود، به ویژگی تدبیر او اشاره کردند و با شمردن «شجاعت» و «تدبیر» به عنوان دو ویژگی برجسته او، یادآوری کردند که «برخی شجاعت دارند اما تدبیر و عقل لازم را برای به کار بردن شجاعت ندارند و برخی اهل تدبیرند اما اهل اقدام و عمل نیستند و دل و جگر کار را ندارند.»
ایشان همچنین با تاکید بر اینکه شهید سلیمانی به شدت انقلابی و پایبند خط امام و انقلاب بود، بر این شاخصه صحه گذاشتند که او در مسائل داخلی اهل حزب و جناح و این گونه تقسیم‌بندی‌ها نبود و از مردم خواستند «وحدتی که در در زیر تابوت پیکر شهید سلیمانی در بینشان دیده شد، محفوظ بدارند.»
اقدامات مدنی و دیپلماتیک، رویکرد اصلی انتقام سخت
موضوع دیگری که افکار عمومی داخل و خارج، با عطش و هیجان دنبال آن در سخنان امروز رهبری بودند، واکنش ایشان به حمله بامداد چهارشنبه سپاه به پایگاه آمریکایی‌ها بود. رهبری این حمله را یک سیلی شمردند و البته تاکید کردند که اقدامات نظامی این گونه در مقام مقابله کفایت آن قضیه را نمی‌کند و باید به حضور آمریکایی‌ها که منشا فساد و فتنه و ویرانی است، در منطقه خاتمه داد؛ امری که طبعاً با اقدامات مدنی و مردمی مردم منطقه در کنار کار پیگیر دیپلماتیک قابل انجام است. این رویکرد رهبری در کنار ویژگی‌های حمله موشکی حساب‌شده سپاه، آرامشی را در اذهان مردم حکمفرما کرد.
نهیب به دشمن‌تراشان
نکته دیگر، هشدار رهبری به برخی دشمن‌سازی های نادرست این روزها در فضای جامعه بود. در شرایطی که شعار مرگ بر آل سعود پای ثابت برخی تجمعات و حتی مساجد شده و سناریو موشک‌پرانی در کشورهای عربی منطقه هم تکیه کلام برخی تحلیلگران صداوسیما و گاه نقل مهمانی‌ها و محافل دورهمی است، آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کردند «برخی دولت های داخل و خارج منطقه را تا زمانی که حرکتی در خدمت دشمن انجام نداده باشند نباید دشمن قلمداد کرد» و دشمن عبارت از آمریکا و رژیم صهیونیستی و استکبار است. این هشدار در فضای ایران‌هراسی و دشمن‌تراشی شدیدی که محصول مشترک برخی تریبون‌داران داخلی با رسانه‌های غربی و عربی بود، اهمیت زیادی داشت و تاثیرات مهمی می‌تواند داشته باشد.
جمهوری اسلامی بدون مردم بی‌معناست
تاکید مهم دیگر رهبری این بود که «جمهوری اسلامی ایران بدون خواست کمک و آراء مثبت و اراده های مردم و معنایی ندارد.» با همین جهت‌گیری، به رخدادهای آبان هم اشاره کردند و بر اینکه باید خود را از جهات سیاسی و اقتصادی و امنیتی قوی کنیم؛ موضوعی که درباره آن هنوز گفتنی‌ها بسیار است.
سخنرانی دیروز آیت‌الله خامنه‌ای نشان داد این شاگرد امام خمینی که در فراز و نشیب‌های ۳۰ سال گذشته جمهوری اسلامی ایران را به اینجا رسانده، همچنان نقطه اتکای مهمی برای حفظ کیان و امنیت و وحدت جامعه ایران است و توانمندی بالایی هم برای اقناع مردم و هم فائق آمدن بر جریان‌های تندروی دارد که این روزها صدایشان بلندتر از گذشته به گوش می‌رسد.