سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قرار است از ۲۶ فروردین تا پنج اردیبهشت ۱۳۹۹ در مصلای تهران برگزار شود. کشور ترکیه به‌عنوان کشور مهمان ویژه امسال انتخاب شده است. پیش از این کشورهای عمان، افغانستان، ایتالیا، روسیه، صربستان و چین به‌عنوان «مهمان ویژه» در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور داشتند. یکی از اقداماتی که در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب در حال بررسی و انجام است، تهیه آیین‌نامه و مقررات نمایشگاه کتاب تهران است. بخشی از این آیین‌نامه مربوط به ثبت‌نام است که همه ناشران باید از آن مطلع شوند زیرا برای شرکت در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ناشران باید زیرساخت‌هایی مثل سیستم اینترنت پر سرعت و رایانه‌ای (لپ‌تاپ یا کامپیوتر به همراه پرینتر) داشته باشند همچنین موارد دیگری که تا زمان برگزاری نمایشگاه به ناشران اطلاع داده خواهد شد.
رفیع احمد جواهری، مدیر کمیته ناشران داخلی سی‌وسومین نمایشگاه کتاب، درباره چرایی تدوین آیین‌نامه برای سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفته بود: اگر ناشران این تجهیزات را - لپ‌تاپ یا کامپیوتر به همراه پرینتر- نداشته باشند، نمی‌توانند از بن‌کارت‌های مراجعه‌کنندگان استفاده کنند، زیرا سامانه متمرکز فروش، مستقیما به خانه‌کتاب متصل می‌شود و ناشران باید کتاب‌ها را با توجه به مشخصات درج شده در خانه کتاب، بفروشند. با اجرایی شدن این طرح، امکان بروز تخلفات تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند، به‌طوری که ناشران فقط می‌توانند کتاب‌های نشر خود را بفروشند و به این ترتیب از فروش کتاب‌هایِ غیر، توسط ناشران دیگر جلوگیری می‌شود.
مردم بیش از ناشران در کاستی‌های نمایشگاه کتاب اذیت می‌شوند
وجود سامانه‌ای برای جلوگیری از تخلف‌هایی که در تمام دوره‌های نمایشگاه کتاب انجام شده، می‌تواند قدمی مثبت برای قانون‌مند کردن این نمایشگاه باشد، اما آیا زیرساخت‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قادر به اجرای این برنامه است؟ مهدی حسین‌زادگان، مدیر داخلی انتشارات ققنوس درباره امکان اجرای آیین‌نامه در نظر گرفته شده برای محدود کردن فعالیت متخلفان به خبرنگار ایرناپلاس گفت: از پارسال در مورد این مسئله جلساتی را با مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب داشتیم و درباره سایتی که قرار است کتاب‌ها در آن بارگذاری شود، صحبت و همفکری انجام شده است. زمانی که این سایت به ناشران معرفی شد، خیلی ضعیف بود و خیلی کند عمل می‌کرد، اما مشکلات کم‌کم حل شد و سایت مورد نظر در شرایط بهتری قرار دارد.
به گفته حسین‌زادگان، این نشر از نرم‌افزار کوثر برای فروش کتاب‌هایش استفاده می‌کند و با استفاده از همان برنامه می‌تواند برای تهیه گزارش دقیق فروش کالا، موجودی و مهمتر از همه درآوردن کسری برای روز بعد استفاده کند. او ادامه داد: نرم‌افزار کوثر برای این کار تعریف شده است. سایتی که در حال بارگذاری است همه این امکان‌ها را دارد، اما فکر می‌کنم خیلی مشکل‌ساز شود و نتواند گزارش‌های دقیقی به ما ارائه دهد. اگر این برنامه در نمایشگاه کتاب تهران عملی شود، با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد، باید توجه داشت در این شرایط مردم بیشتر اذیت می‌شوند.
مسئولان باید راه قاچاق کتاب را ببندند
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در حالی برای سی‌وسومین دوره آماده می‌شود که پشت سر گذاشتن دوره‌های متعدد موجب حل مشکلات پیشین نشده است، بلکه مسئولان و مردم به برخی کاستی‌ها عادت کرده‌اند. یکی از این مسائل قطعی اینترنت در روزهای نخست نمایشگاه بین‌المللی کتاب است. تا جایی که استفاده از دستگاه پوز برای خرید و فروش کتاب در روزهای ابتدایی هر دوره نمایشگاه کتاب، غیرممکن است. به گفته حسین‌زادگان بیشتر شدن مشکلات دسترسی به کتاب در نمایشگاه بین‌المللی موجب دلسردی مردم خواهد شد.
به گفته حسین‌زادگان نباید از الان برای نمایشگاه کتاب پیش‌بینی کرد و شاید تا فروردین‌ماه، مسئولان بتوانند زیرساخت‌های لازم برای برگزاری نمایشگاه را ایجاد کنند. او ادامه داد: با توجه به اینکه امسال زمان برگزاری نمایشگاه کتاب نسبت به دوره‌های قبل، به دلیل ماه رمضان زودتر اعلام شده است، عملا در سال جدید نمی‌توان اقدامی برای آماده‌سازی نمایشگاه انجام داد. باید توجه داشت، کارهایی که قتصاد نشر را ضعیف‌تر می‌کند به صلاح نیست، اما عملا باید جلوی فروش کتابِ غیر در غرفه نمایشگاه، کتابسازی و قاچاق کتاب در نمایشگاه کتاب گرفته شود؛ شیوه آن را باید مسئولان انتخاب کنند.
پیش از این سامانه‌ای برای جلوگیری از فروش کتاب‌هایِ غیر، در غرفه‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب وجود نداشته و این کار در نمایشگاه کتاب تا حدی رواج پیدا کرده است که در هر راهرو می‌توان شاهد فروش کتاب‌های یکسان و مشابه در غرفه‌های متفاوت بود. مدیر داخلی انتشارات ققنوس دراین‌باره توضیح داد: برای جلوگیری از تکرار فروش کتاب‌هایِ غیر در غرفه‌های نمایشگاه کتاب، برای مثال می‌توانند سطح بازرسی را بالا برند.
مدل جدید برگزاری نمایشگاه کتاب باید چکش‌کاری شود
برگزاری نمایشگاه کتابی که با استانداردهای جهانی هماهنگ باشد، فعلا شبیه آرزویی است که فقط می‌توان در سر پروراند. ایجاد زیرساخت‌های لازم برای برگزاری نمایشگاهی که در آن تخلفی انجام نشود، اولویت مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب است و تشکیل سامانه‌ای که از فروش کتابِ غیر در غرفه جلوگیری کند، می‌تواند از قدم‌های ابتدایی باشد.
علیرضا رئیس‌دانا، مدیر انتشارات «نگاه» با اشاره به مشکلاتی که بر سر راه برگزاری نمایشگاهی به وسعت نمایشگاه بین‌المللی کتاب وجود دارد، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: هر اقدامی که در نمایشگاه کتاب در راستای تسهیل امور باشد، مطمئنا آثار خوبی در برگزاری نمایشگاه دارد. همواره از تسهیلات و خدمات رایانه‌ای حمایت کردیم. مجهز شدن غرفه‌ها به لپ‌تاپ و پرینتر علاوه بر تسهیلات مربوط به بن‌های خرید کتاب، می‌تواند بانک اطلاعاتی خوبی را در خدمت به کتاب‌خوان‌ها بگذارد.
به گفته مدیر انتشارات نگاه، مدل جدید برگزاری نمایشگاه باید چکش‌کاری شود تا نقطه‌ضعف‌های احتمالی آن، خود را نشان دهند. او ادامه داد: باید به خوبی به سازوکارهای آن اندیشیده و نحوه اجرای آن روشن شود. امیدوارم با توجه به فرصت کمی که بعد از نوروز برای برگزاری نمایشگاه کتاب هست، کارهای اجرایی نمایشگاه با سرعت بیشتری انجام شود. به نحوی که انجام امور نمایشگاه پیش از حضور ناشران باشد. حال که چند دهه از برگزاری نمایشگاه کتاب می‌گذرد، دیگر بجاست انتظارمان را از نحوه برگزاری آن بالا ببریم. امیدوارم در نمایشگاه پیش‌رو، به حاشیه‌های فروش غیرمجاز و جعلی کتاب هم توجه ویژه‌ای شود. زیرا رسیدن به نمایشگاهی «پاکیزه» در تمام وجوه آن، خواست برحق همه است.
در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محسن جوادی؛ رئیس نمایشگاه، قادر آشنا؛ قائم‌مقام، مهدی اسماعیلی‌راد؛ معاون اجرایی، ایوب دهقانکار؛ رئیس شورای نظارت، حسین صفری؛ مدیر کمیته اطلاع‌رسانی، محمدجواد مرادی‌نیا؛ مدیر کارگروه نظارت بر نشر داخلی، محمد خلج؛ مدیر کارگروه نظارت مالی و اجرایی، سید رفیع احمدجواهری؛ مدیر کمیته ناشران داخلی، مهدی عمرانلو؛ مدیر کمیته ناشران خارجی، ابراهیم حیدری؛ مدیر هیئت بدوی رسیدگی به تخلفات، مهدی سهل‌آبادی؛ مدیر کمیته حراست، رضا بصیرت؛ مدیر کمیته مالی، حسن قربانی؛ عضو کمیسیون معاملات، سعید مکرمی؛ مدیر کمیته علمی فرهنگی؛ شیوا وکیل نسلیان؛ مدیر بخش بین‌الملل، حسن روشنایی؛ مدیر بخش اجرایی، وحید کریمی؛ مدیر بخش رفاهی، مجتبی نماینده؛ مدیر بخش پشتیبانی و سید محمد طباطبایی؛ مدیر کمیته روابط عمومی است.
گزارش از آیدین پورخامنه