اخیراً صحبت‌های یک نماینده مجلس درباره واردات ذرت‌های آلوده به کشور خبرساز شده است. وی گفته که این ذرت‌ها در کشور توزیع شده و ممکن است به مصرف شهروندان هم رسیده باشد. این نماینده مجلس در یک برنامه تلویزیونی گفته که ذرت‌های آلوده با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور شده، وی البته در همان برنامه سال وارد شدن این ذرت‌ها را ۱۳۹۵ اعلام می‌کند که اساساً در آن سال ارز با نرخ ۴۲۰۰ تومانی در کشور وجود نداشته است.
هر چند پس از آن، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس اعلام کرد که هیچ ذرت آلوده‌ای در کشور توزیع نشده، اما ایرناپلاس برای دانستن کم و کیف ماجرا به سراغ مرتضی رضایی، معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی رفته است. در ادامه مشروح گفت‌وگو با وی را می‌خوانید.
ماجرای ذرت‌های آلوده که اخیراً مطرح شده چیست؟
کشور ما به‌علت شرایط آب و هوایی ناچار است برای تغذیه دام از سایر کشورها، نهاده‌های دامی را اعم از ذرت و جو وارد کند. سازوکار واردات این نهاده‌ها به این صورت است که عمدتاً شرکت‌های خصوصی ثبت سفارش می‌کنند، تأییدیه‌های کشورهای مبدأ و مقصد را دریافت کرده و محموله‌ها را اغلب از طریق کشتی وارد می‌کنند. این محموله‌ها اکثراً از بندرهای جنوبی وارد کشور می‌شود. پیش از اینکه این نهاده‌ها وارد کشور شود، باید تأییدیه‌های سلامت کالا را دریافت کند. این تأییدیه‌ها در رابطه با ذرت به مواردی مانند درصد شکستگی، آلودگی به سموم نباتی و... مربوط است. همچنین محموله‌های ذرت از نظر کیفیت ارزش غذایی آزمایش می‌شود و اگر حداقل‌های مورد نیاز را داشته باشد، اجازه خروج از بنادر و وارد شدن به داخل کشور را دریافت می‌کند.
در طول سال‌های گذشته این روال وجود داشته است. این جنجال خبری که در رابطه با مورد اخیر مطرح شده، صحیح نیست. با عنایت شرایط سازمان ملی استاندارد و سازمان دامپزشکی و سایر دستگاه‌های نظارتی، در طول سه تا چهار سال گذشته، چیزی حدود ۱۴۰ هزار تن ذرت اجازه ترخیص پیدا نکرده است. این حجم از ذرت در بنادر دپو شده و به‌هیچ‌وجه وارد چرخه مصرف دام و انسان نشده است.
یعنی مجموع ذرت‌های آلوده ۱۴۰ هزار تن بوده و ۳۵۰ هزار تنی که توزیع شده آلوده نبوده است؟
در طول سال‌های گذشته بیش از ۳۰ میلیون تن ذرت وارد کشور شده است. طبیعی است که در این چند سال مقداری از آن آلوده بوده که از چرخه خارج شده است. با سخت‌گیری تمام، این ذرت‌ها دپو و همچنین مهر و موم شده تا به‌هیچ‌عنوان توزیع نشود. در رابطه با آن ۳۵۰ هزار تن نیز سازمان ملی استاندارد بیش از ۲۰۰۰ نمونه از این محموله‌ها برداشت کرده و پس از اینکه مطمئن شده‌اند مشکلی ندارد، اجازه توزیع داده‌اند. البته لازم است تأکید کنم تمام این ذرت‌ها مخصوص دام بوده و به‌هیچ‌عنوان برای مصرف انسانی به کار برده نشده است.
تمام ۳۰ میلیون تن ذرتی که اشاره کردم، تحت چنین نظارت و آزمایشاتی قرار گرفته است. تمام کشتی‌هایی که وارد بندرگاه می‌شوند، نمونه‌گیری‌های متعددی از محموله‌شان انجام می‌شود و پس از حصول اطمینان از سوی دستگاه‌های نظارتی، اجازه ترخیص به آنها داده می‌شود.
۱۴۰ هزار تن ذرت آلوده در چه سالی وارد و با چند محموله وارد کشور شده است؟
اون ۹ کشتی کل ۵۰۰هزارتا بوده و بخشی از اونها آبوده بوده و جداسازی شده
۵۰۰ هزار تن ذرت با حدوداً ۹ یا ۱۰ کشتی وارد کشور شده که ۱۴۰ هزار تن از این ذرت‌ها آلوده بوده و جداسازی شده است. کشتی‌هایی که در جنوب ایران پهلو می‌گیرند، چیزی بین ۵۰ تا ۷۰ هزار تن ظرفیت دارند. در رابطه با محموله مورد بحث نیز کشتی‌های یاد شده در سال‌های مختلفی وارد کشور شده‌اند. یکی از آنها در سال ۱۳۹۲ وارد کشور شده که توقیف شده است. اکثر محموله‌هایی که ذرت آلوده داشته‌اند، در سال ۱۳۹۵ وارد کشور شده‌اند.
منشأ واردات این ذرت‌های آلوده چه کشوری بوده است؟
این ذرت‌ها از کشورهای مختلفی وارد شده است. معمولاً از برزیل، آرژانتین و هندوستان محموله‌های ذرت وارد ایران می‌شود.
نماینده مجلسی که بحث ذرت‌های آلوده را مطرح کرده گفته که این ذرت‌ها با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شده است. با تاریخ‌هایی که شما گفتید، اصلاً در آن زمان ارز ۴۲۰۰ تومانی وجود نداشته است.
بله، در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۵ ارز تک‌نرخی بود و هنوز ارز با نرخ ترجیحی وجود نداشته است. همچنین این ذرت‌ها عموماً توسط شرکت‌های خصوصی وارد کشور شده است.
میزان آلودگی ذرت‌ها چقدر بوده است؟ همچنین گفته شد که اگر این ذرت‌ها سوزانده شود، ممکن است با وقوع بارندگی موجب آلوده شدن آب‌های زیرزمینی شود، اساساً چنین چیزی ممکن است؟
استاندارد ملی ایران برای ورود دانه ذرت، بسیار سخت‌گیرانه و به میزان ۵ PPB(یعنی ۵ قسمت در میلیارد) است. این در حالی است که کشورهای پیشرفته استاندارد ۱۵ PPB و حتی اعداد بالاتری را هم می‌پذیرند. بر اساس استانداردهای موجود در کشور ما، محموله ذرت‌های یاد شده باید توقیف شود. تمام دستگاه‌های نظراتی کشور با سخت‌گیری تمام نظارت کردند که دانه‌ای از این ذرت وارد کشور نشود.
این ذرت‌ها باید امحا شود. آقای رئیس‌جمهور در بازدیدی که از خوزستان داشته‌اند به دبیرخانه مبارزه با مفاسد اقتصادی دستور دادند که در اسرع وقت این موضوع تعیین تکلیف شود. این دبیرخانه جلسات متعددی در این زمینه تشکیل داد، همچنین در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
سه راهکار برای حل این مسئله مطرح شده؛ یکی اینکه واردکنندگان ذرت‌ها را به کشورهای مبدأ عودت دهند. راه دیگر اینکه این محموله به کشورهایی منتقل شود که استانداردهای سهل‌گیرانه‌تری نسبت به واردات ذرت دارند یا آن را در محل‌های دیگری مصرف می‌کنند. اساساً باید بدانیم که این ذرت‌ها هنوز از بندرها خارج نشده است. سومین راه نیز این است کارگروهی، که وزارت جهاد کشاورزی نیز یکی از اعضای آن است، مشخص کند با کدام روش علمی و بدون کمترین آسیب زیست‌محیطی می‌توان این ذرت‌ها را معدوم کرد.
در رابطه با اینکه گفته می‌شود ذرت‌ها را باید آتش زد، باید بدانیم که این کار آلودگی‌های سنگینی در پی دارد. برای معدوم‌سازی این ذرت‌ها دو ماه زمان داریم. راهی که اکنون داریم روی آن کار می‌کنیم و هنوز قطعی نشده، این است که ابتدا این ذرت‌ها سم‌زدایی و پلمپ شود و سپس با روش خاصی در محلی خاص معدوم‌سازی شود. برای بارگیری آن نیز مشکلی نداریم، زیرا ۱۴۰ هزار تن در برابر حجم ۹۰۰ هزار تن نهاده‌ای که هر ماه از بنادر کشور ترخیص می‌شود، عدد کوچکی است. در رابطه با هزینه معدوم‌سازی آن نیز دستگاه‌های مربوطه باید بررسی کنند که چه نهادی باید این هزینه را متقبل شود که احتمالاً شرکت‌های واردکننده خواهند بود.
چه استانداردهایی در حوزه واردات نهاده‌ها داریم و چه رویه‌هایی در این زمینه وجود دارد؟
استانداردهایی در کشور ما وجود دارد و دستگاه‌های مختلف از منظر خودشان نظارت‌ها را انجام می‌دهند، مثلاً سازمان محیط زیست، سازمان استاندارد، سازمان حفظ نباتات، سازمان دامپزشکی و... هر کدام از منظر خود، کارِ بررسی و نظارت را انجام می‌دهند. چک‌لیستی از این نظارت‌ها و حداقل‌های کمّی و کیفی وجود دارد که در رابطه با محموله‌های ورودی اعمال می‌شود. پس از اینکه تمام این موارد تأیید شد، اجازه ترخیص محموله صادر می‌شود.
به‌هیچ‌عنوان امکان ندارد حتی یک دانه ذرت آلوده از بنادر خارج شود. همچنین وارد شدن آن به غذای انسان که اخیراً مطرح شده، صحت ندارد. اساساً این ذرت‌های غذای دام بوده و نمی‌توانسته برای غذای انسان به کار برده شود. همچنین این ذرت‌ها از اساس ترخیص نشده که بتوان آن را مصرف کرد. علاوه بر این، اگر چنین رویه‌ای حاکم بود، این ذرت‌های آلوده جمع نمی‌شد که به ۱۴۰ هزار تن برسد تا اکنون درباره معدوم‌سازی آن صحبت کنیم. در نتیجه اساساً چنین موضوعی امکان‌پذیر نیست و تمام دستگاه‌های نظارتی با هوشیاری کامل این موضوع را رصد می‌کنند.
گفت‌وگو از حامد حیدری