نمایش و نقد و بررسی مستند «قاضی و مرگ» عصر شنبه ۱۳ مهر به همت گروه هنر انجمن اندیشه و قلم و با حضور حسن خادمی، کارگردان، شاهین امین، منتقد سینما و مرتضی کاردر، روزنامه‌نگار، در خانه هنرمندان برگزار شد.
فاند خارجی داشتیم اما می‌خواستیم فیلم در ایران اکران شود
کارگردان فیلم در پاسخ به این پرسش که چرا در فیلم تنها به پرونده‌های بسیار واضح پرداختید، در حالی که پرونده‌های پرابهام و حاشیه‌دارتر می‌توانست کشش و جذابیت بیشتری داشته باشد و چالش‌های درونی قاضی را نشان دهد، گفت: «این کار ممکن بود، اما من نمی‌خواستم در قوه قضاییه به روی فیلمسازی بسته شود و تمایل داشتم هم خودم و هم دیگر مستندسازان بتوانیم از فضای تعامل با دستگاه قضایی استفاده کنیم و مسایل مردم در این زمینه را به تصویر بکشیم. برای همین به رغم زحمات زیاد تلاش کردیم کار ما بدون حاشیه انجام شود و مستند امکان نمایش در ایران داشته باشد. فیلم فاند خارجی داشته است، البته الان پخش کننده بین‌المللی دارد و در سایت آمازون نیز قابل خریداری است. اما ما می‌خواستم این فیلم در ایران به صورت رسمی اکران شود».
تماشاگر همیشه حضور دوربین را حس می‌کند
شاهین امین، منتقد سینما در نقد فیلم «قاضی و مرگ»، ضمن تشکر از زحمت‌های کارگردان و بیان دشواری‌های ساخت چنین فیلم‌هایی گفت: «در تمام مدت بیننده و خود کاراکتر مستند، حضور دوربین را حس می‌کنند و این باعث ایجاد فاصله با مخاطب می‌شود. کاش این قاضی کمتر رو به دوربین حرف می‌زد، اما به زندگی او بیشتر پرداخته می‌شد. متوجهم که کارگردان محدودیت‌ها و دشواری‌های در فیلمبرداری و نمایش صحنه‌های دادگاه داشت اما بهتر بود که در مقابل بیشتر وارد زندگی قاضی می‌شد و ما دنیای درون این قاضی را بهتر می‌دیدیم.
اینکه قاضی در سر شام و ناهار به راحتی درباره قتل‌ها حرف می‌زند یا عکس‌ها و فیلم‌های قتل‌ها را با خانواده‌اش می‌بیند می‌توانست موضوع جذابی برای فیلم باشد. اینکه خانواده چه چالش‌هایی با پدر دارند اما همه این‌ها در یکی دو جمله خلاصه شده است. حتی کارگردان می‌توانست بیشتر به سراغ محکومان برود و حس و حال محکومان را در فیلم بیشتر تصویر کند اما تصویر محکومان هم عملاً در یکی دو نما خلاصه شده است».
در فیلمبرداری از دادگاه محدودیت داشتیم
کارگردان مستند در پاسخ گفت: «در فیلمبرداری از دادگاه همیشه فردی از حراست قوه قضاییه بود و می‌گفت کجا بروید و ما نمی‌توانستیم بیشتر به محکومان بپردازیم و با آنها صحبت کنیم».
خادمی همچنین در واکنش به پرسش مسئول میزگرد در خصوص پیچیده‌تر بودن ماجرای قتل پدر قاضی نورمحمدی گفت: «اگر می‌خواستیم زیاد به جزئیات قتل پدر قاضی بپردازیم، شاید هم خود قاضی دلگیر می‌شد و هم مجوز نمی‌گرفتیم. قبول دارم که تمام واقعیت را در این زمینه نگفته‌ایم، اما خلاف واقع هم نگفته‌ایم. اصل هدف ما از اشاره به موضوع قتل پدر قاضی، پرداختن به موضوع بخشش قاتل از سوی فردی بود که برای دیگران این میزان حکم صادر کرده است».
شاهین امین در پایان سخنانش گفت: «بسیاری از انتقادها حسرت است. حسرت اینکه کارگردان توانسته قاضی را راضی به ساخت مستند کند و مجوز لازم را برای ورود به دادگاه و حتی فیلمبرداری از اعدام بگیرد اما در بخش‌های دیگر فیلم قدری غفلت کرده است».
***
پس از صحبت‌های کارگردان و منتقدان، شماری از تماشاگران و حاضران در نشست نیز پرسش‌های خود را درباره فیلم مطرح کردند. از جمله اینکه اگر هدف کارگردان پرداختن به مسئله قصاص یا تحول قاضی عزیزمحمدی بوده، این مسئله در فیلم به طور کامل بیان نشده است. یکی دیگر از حاضران گفت بیان مسئله بخشش در فیلم پایان‌بندی بسیار خوبی بود و کاش تأکید بیشتری بر مسئله بخشش می‌شد.
مستند «قاضی و مرگ»، ماجرای زندگی قاضی نورالله عزیزمحمدی است که در طول بیش از ۴۰ سال قضاوت خود، ۴۰۰۰ حکم اعدام صادر کرده است، اما در نهایت پدرش به قتل می‌رسد و او قاتل پدرش را می‌بخشد.