انتقادها به صداوسیما در حالی از طرف وحید جلیلی بهعنوان نماینده طیف انقلابی مطرح شده که در سالهای اخیر حضور نیروهای این طیف در صداوسیما کم نبوده است. علاوه بر شبکه افق که تقریبا به طور کامل در اختیار دوستان و یاران وحید جلیلی است و از ابتدا خودشان تاسیسش کردهاند، حداقل شبکههای سه، چهار، پنج، مستند و پویا با مدیرانی جوان و انقلابی اداره میشود.
افق و الگویی که درنیامد
شبکه افق از سال ۹۳ و با حمایت نهادهایی بیرون از صداوسیما راهاندازی شد. جواد رمضاننژاد، اولین مدیر این شبکه، افق را شبکهای ویژه مفاهیم انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و تحولات منطقه برشمرده بود.
افق از همان ابتدا با رویکرد انقلابی و دفاع از ارزشها و تبیین گفتمان امام(ره) و رهبر معظم انقلاب، شروع به کار کرد و همه منتظر بودند تا هر آنچه منتقدان انقلابی، سالها درباره صداوسیما گفته و نوشته بودند، در این شبکه اجرا شود و بهطورمشخص، الگویی از یک شبکه تلویزیونی تراز انقلاب اسلامی ارائه شود.
افق شروع خوبی داشت و مخصوصاً در ساخت برخی مستندها موفق عمل کرد، اما رفتهرفته از آن شور و حال کاسته شد و کار بهجایی رسید که کپی برخی برنامههای شبکههای ماهوارهای یا تکرار سریالهای قدیمی تلویزیون، جای برنامههای تولیدی انقلابی و ارزشی را گرفتند و مثلاً در محرم امسال، سریال شب دهم بعد از سالها و بارها تکرار، مجددا از شبکه افق پخش شد و این یعنی دست مدیران این شبکه برای محرم خالی است.
البته افق در برنامههای سیاسی خود مانند «جهانآرا» سعی در ارائه یک برنامه سیاسی و باز کردن مباحث روز با گفتوگوی هرچند غیرمتوازن افراد از جناحهای مختلف را دارد، اما بسیاری از سیاسیون ترجیح میدهند در این برنامه زنده حاضر نشوند و دلیلشان هم این است که مجری هر سؤالی را میتواند بپرسد، ولی آنها هر جوابی را نمیتوانند روی آنتن زنده مطرح کنند و به دردسرهای بعدش نمیارزد یا به مصلحت نیست. اما به هر حال، جهانآرا تا حدی خط قرمزهای رسانه ملی را جابهجا کرده و همین احترام به گفتوگو و شنیدن نظرات متفاوت اهمیت زیادی دارد.
وحید جلیلی که امروز از منتقدان جدی مدیریت و تأثیرگذاران صداوسیما است، از افراد مؤثر در شبکه افق است و علاوه بر حضور گاه و بیگاه خودش، بسیاری از اطرافیان و همفکرانش در این شبکه حضور جدی دارند و حتی مجری و برنامهساز هم بودهاند. اما انگار او از افت همان اندک مخاطب افق هم گلایهمند است.
از مهدی محمدی، عضو شورای سردبیری روزنامه کیهان و وحید یامینپور، مجری معروف برنامههای سیاسی افق، بهعنوان افراد مؤثر در این شبکه نام میبرند. با رفتن جواد رمضاننژاد به شبکه پنج، جلال غفاری، مدیر شبکه افق شد که پیش از این، رئیس دانشکده علوم اجتماعی و فرهنگی دانشگاه امام حسین(ع) بوده است.
پربیننده و پرحاشیه
شبکه سه که پربینندهترین شبکه تلویزیون بوده و هست، از روزی که علی فروغی را بهعنوان مدیر جوان و انقلابی، بالای سر خود دیده، با حاشیههای فراوانی همراه بوده است. البته باید اذعان کرد که این شبکه با برنامه عصر جدید و سریالهای شبانه تا حدی توانسته بیننده خود را نگاه دارد، ولی تعطیلی ۹۰ و اخراج عادل فردوسیپور و تعطیلی برنامه صبحگاهی حالا خورشید و کنار رفتن رضا رشیدپور و پخش سریال جنجالی گاندو، نمونههایی از اقدامات علی فروغی در شبکه سه بوده که اتفاقاً با حمایت و تأیید فعالان سیاسی و فرهنگی طیف انقلابی همراه بوده است. گرچه برخی عصر جدید را هم یک برنامه کپی شده میدانند، ولی اقبال مخاطب اکثر منتقدان این برنامه را به سکوت واداشت. علی فروغی مدیر ۳۰ ساله شبکه سه، فارغالتحصیل دانشگاه امام صادق(ع) است و با مجریگری در رادیو، پایش به سازمان باز شد و قبل از اینکه مدیر شبکه سه شود، رئیس مرکز بسیج صداوسیما بود.
سردرگم بین آزادی و انقلاب
مسعود معینیپور، مدیر شبکه چهار تلویزیون، دانشآموخته حوزه علمیه قم و دارای مدرک دکتری از دانشگاه معارف اسلامی است. او قبل از منصوب شدن به مدیریت شبکه چهار، در برنامههای اندیشهای بهعنوان سردبیر، نویسنده و کارشناس- مجری فعالیت کرده است. شبکه چهار از ابتدای راهاندازی سعی داشته به مباحث علمی و اندیشهای بپردازد و از سیاست فاصله بگیرد، اما با همه تلاشهای مدیر فعلی و مدیران قبلی هنوز رویکرد و روند این شبکه، متلاطم به نظر میرسد. گاهی برنامهای میدرخشد و یک گفتوگوی واقعی را به نمایش میگذارد و گاهی آنچنان فضا بسته میشود که مخاطب ترجیح میدهد جهانآرا را تماشا کند. ظهور و افول برنامه شوکران با اجرای پیام فضلینژاد یکی از شواهد این نوسان است. مشکل اصلی شبکه چهار نامشخص بودن مخاطب و تلاش برای راضی نگهداشتن همه بینندگان است که کاری ناممکن به نظر میرسد. معینیپور هم با توجه به سوابق تحصیلی و گرایشهای سیاسی و فکریاش، جزو مدیران انقلابی و جوان به حساب میآید.
حضور نادر طالبزاده که بهنوعی پیشکسوت فعالان رسانهای- انقلابی محسوب میشود از گذشته تا به حال در این شبکه هم پررنگ است.
لعن روی آنتن و الفاتحه
با کوچ جواد رمضاننژاد از شبکه افق به شبکه پنج، پای بسیاری از برنامهسازان جوان و انقلابی به این شبکه که شبکه تهران است، باز شد. اما یک مداح با اهانت به اهل سنت روی آنتن زنده، بهانهای محکمهپسند به دست سازمان صداوسیما داد تا عذر رمضاننژاد را بخواهد. برخی این جابهجایی دور از ذهن را محصول اختلافات درونی سازمان تحلیل میکنند. بعد از او، سعید اشناب که از مدیران شبکههای برونمرزی صداوسیما بود، جایگزینش شد، تا روال مانند قبل و البته با سر و صدای کمتر ادامه پیدا کند.
برای نمونه اگر بخواهیم به فعالیت نیروهای جوان برخاسته از افق در شبکه پنج اشاره کنیم، میشود به برنامه اختیاریه با اجرای سید مرتضی فاطمی که در ماه رمضان روی آنتن رفت، اشاره کرد. فاطمی روزگاری سردبیر هفتهنامه پنجره به مدیر مسئولی علیرضا زاکانی بود و قبل از این، مجری برنامه ۱۸۰ درجه، در شبکه افق بود.
رواج مستندهای سیاسی
شبکه مستند شروع درخشانی داشت و حالا با مدیریت سلیم غفوری، مخاطب خود را حفظ کرده است. شبکه مستند از ابتدا درست پایهگذاری شد و گرچه با تغییر مدیریتها، کمی لحنش تغییر کرد، اما همچنان مخاطب خاص خودش را دارد. غفوری از مستندسازان طیف انقلابی است و قبل از این، مدیر گروه مستند شبکه افق بوده است. او سعی کرده که راه را برای نمایش آثار مستندسازان جوان باز کند و از طرفی، رنگ و لحن سیاسی و انقلابی شبکه را بیشتر کند.
پسر قصهگوی عصر جمعه
محمد سرشار، پسر محمدرضا سرشار (رضا رهگذر)، قصهگوی معروف رادیو، از سال ۹۴ مدیر شبکه کودک شد. مواضع سیاسی و انقلابی سرشار نیز واضح است و او در گذشته و حال به طیف انقلابی تعلق دارد و مورد حمایت ویژه بوده است.
محمد سرشار دستی در داستاننویسی دارد و قبل از این، رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان بود و شاید بر طبق همین سابقه، او را به مدیریت شبکه پویا منصوب کردند. اما روند رشد شبکه پویا پس از حضور سرشار، سریعتر شد و بسیاری از خانوادهها ترجیح میدهند فرزندشان بهجای نشستن پای برنامههای کودک شبکههای ماهوارهای، پای شبکه پویا بنشیند تا شاید از آسیبهای احتمالی در امان باشد. اما پخش آگهیهای بازرگانی بیربط و مضر برای کودکان و پررنگ بودن ارسال مستقیم پیامهای جهتدار، نقد مهمی است که به این شبکه وارد است و البته مدیر شبکه نیز همراه منتقدان در کاهش این آگهیها تلاش کرده و تا حدودی به نتایج خوبی هم رسیده است.
برنامه سحرگاهی شبکه پویا نمونه خوبی برای شمردن موفقیتهای این مدیر جوان و انقلابی است.