محمد رسول‌اف، کارگردان چند اثر سینمایی است که به یک سال حبس محکوم شده است؛ حکمی که جمعی از کارگردانان و نهادهای فرهنگی و سینمایی در بیانیه‌هایی، به آن انتقاد کرده‌اند.
او اولین فیلم بلند خود را بر اساس ماجرایِ واقعیِ آشنایی و ازدواج دو زندانی (زن محکوم به حبس ابد و مرد محکوم به شانزده سال زندان) در زندان بجنورد، روایت کرد. «گاگومان» نام مستندی است که محمد رسول‌اف آن را در سال ۸۰ ساخت. این کارگردان که دستیاری رسول صدرعاملی را برای فیلم «دختری با کفش‌های کتانی» در کارنامه خود دارد، دومین اثر بلندش را در قالب سینما تولید کرد؛ «جزیره آهنی» مانند سایر آثارش هیچ‌گاه در سینماهای کشور به نمایش درنیامد. در این اثر، علی نصیریان در نقش یک ناخدا ظاهر شد.
تبرئه در سال ۸۹
در پی انتخابات سال ۸۸، او به همراه جعفر پناهی، در لوکیشنی از یک فیلم بازداشت شدند. این کارگردان به پنج سال حبس محکوم شد که البته در دادگاه تجدید نظر در سال ۸۹، از اتهام اقدام علیه امنیت ملی تبرئه شد و حکم زندان او به یک سال کاهش پیدا کرد. رسول‌اف در سال ۲۰۱۱ برنده جایزه بهترین کارگردانی بخش نگاه دیگر جشنواره کن برای فیلم «به امید دیدار» شد.
واکنش سینماگران به یک حکم
این کارگردان و تهیه‌کننده در سال ۹۵ با فیلم «لِرد» برای حضور در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر متقاضی شد که البته پذیرفته نشد؛ فیلمی که در هفتادمین جشنواره کن، جایزه اصلی بخش نوعی نگاه را از آن خود کند. اواخر تیرماه امسال بود که خبری مبنی بر یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج این کارگردان از کشور در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها مطرح شد. به دنبال این خبر، کانون کارگردانان، خانه سینما و انجمن سینمای تهیه‌کنندگان با انتشار بیانیه‌هایی خواستار تجدید نظر و تعامل رفتاری متناسب با شخصیت و حرفه هنری این کارگردان شدند. البته کارگردانانی چون رسول صدرعاملی، رضا درمیشیان، عبدالرضا کاهانی و مهدی کرم‌پور هم در صفحات مجازی خود خواستار لغو این حکم شدند. جشنواره سینمایی کن هم با انتشار بیانیه‌ای، اهالی سینما در جهان را فراخواند که آزادی این کارگردان ایرانی را بخواهند.
برخوردهای چکشی باعث تزلزل جامعه هنری می‌شود
ابوالحسن داوودی، تهیه‌کننده و کارگردان سینما در این باره به ایرناپلاس می‌گوید: این برخوردها گاه در جامعه فرهنگی اثر معکوس دارد. حکمی که در افواه عمومی، شائبه تفسیر اثر را داشته باشد، گاه باعث می‌شود جریان اعمال قانون، عدالت برخوردها و تقسیم مراجع قانونی را برای همه اهل هنر و فرهنگ دچار خدشه کند. اتفاقی که بعد از احکام این‌چنینی برای کل جامعه فرهنگی و هنری می‌افتد، آثار تخریبی‌اش حتی در صورت درست بودن، بیشتر است. این‌گونه برخوردهای چکشی به‌خصوص با وجود برخی شایعات و دخالت برخی از مراجع دیگر در دادن اطلاعات، باعث تزلزل در کل جامعه هنری می‌شود. این شایعات باید پاسخگویی شود؛ چرا که به دستگاه قضا لطمه وارد می‌کند. ضمن اینکه این اتفاقات نمی‌تواند شهرت خوبی در عرصه فرهنگ برای مراجع مجری قانون ما به همراه داشته باشد؛ آن هم در زمانی که امید مردم برای برخوردهای عادلانه با تخلفات و اختلاس‌ها و دزدی‌های کلان از بیت‌المال، به دستگاه قضایی بیشتر شده است.
رئیس‌جمهوری و مسئولان رده بالای کشوری برخورد کنند
وی افزود: بالاترین مقامات کشوری از شخص رئیس‌جمهوری گرفته تا وزیر فرهنگ و معاونت سینمایی در این زمینه مسئول هستند که نسبت به این قضیه عکس‌العمل نشان دهند. همواره اعلام کرده‌ام که حتی اگر قانون برخلاف منافع و خواسته مطلوب من باشد، تسلیم قانون هستم. اما به‌عنوان یک گروه اهل فکر باید این را در نظر داشته باشیم که در اجرای هر قانونی، حتی اگر درست هم باشد، به مسائل بعدی و حاشیه‌هایی که ایجاد می‌کند، باید فکر کنیم و تأثیراتش را در نظر داشته باشیم. تأثیرات سوء فرهنگی این مسئله به‌خصوص در شرایط اضطراری حاضر که باید کاملاً اتحادی بین سلایق و اقشار مختلف جامعه شکل بگیرد، جز دامن زدن به انشقاق حاصلی ندارد. لازم است مسئولان رده بالا وارد شوند و مسئله را به شکل درستی که بتواند امنیت فکری جامعه فرهنگی و هنری به‌خصوص سینمایی را حفظ کند، حل کنند.
امیدوارم شاهد رفع مشکل باشیم
کارگردان فیلم «هزارپا» ادامه داد: تنها فیلمی که به‌عنوان تهیه‌کننده صرف با این کارگردان کار کرده‌ام، فیلم «جزیره آهنی» بود که رسول‌اف ساخت. البته بعد از ساخت، به خاطر اختلاف سلیقه‌ای که با هم داشتیم، فیلم را قانوناً به خودش واگذار کردم، چرا که معتقد بودم و هستم که لحن فیلم متعلق به کارگردان اثر است و تهیه‌کننده دلیلی ندارد نظر خود را تحمیل کند. به‌علاوه اینکه اختلاف سلیقه مانع از احترام من به ایشان به‌عنوان یک کارگردان شاخص نمی‌شود و از مرجع محترم قضایی تقاضا دارم و امیدوارم که شاهد رفع مشکل باشیم.
گزارش از هنگامه ملکی