با توجه به حضور آندره‌آ استراماچونی و گابریل کالدرون در تیم‌های استقلال و پرسپولیس، اکنون زمان خانه‌تکانی در این تیم‌ها فرا رسیده است. اما آیا این دو باشگاه بزرگ ابزار این کار را دارند؟! شاید این سؤال در ذهن شما نقش ببندد که منظور چه ابزاری است؟ یک مثال ساده از باشگاه بزرگی چون لیورپول شما را به خواسته‌تان می‌رساند.
ایان گراهام که فارغ‌التحصیل رشته فیزیک تئوریک از دانشگاه کمبریج است، مرکز آماری ساخته است که رشد بیش از ۱۰۰ هزار بازیکن را در تمام دنیا مورد بررسی قرار خواهد داد. او که در حال حاضر مدیر تیم تحقیقات لیورپول محسوب می‌شود، به آنها می‌گوید کدام بازیکن را بخرند و چطور از او استفاده کنند. در واقع این گراهام به لیورپول که زمانی قدرتمندترین تیم در قاره سبز بود، کمک کرد تا این باشگاه انگلیسی دوباره به سطح اول فوتبال اروپا برگردد و اوج بگیرد.
اهمیت کار
وقتی در نوامبر ۲۰۱۵ گراهام با چند کاغذ و آمار وارد اتاق یورگن کلوپ شد، تنها سه هفته از مربیگری کلوپ در لیورپول می‌گذشت. گراهام به کسی که تاکنون او را ندیده بود، می‌خواست نشان دهد که کارش چقدر اهمیت دارد. بعد از آن امیدوار بود که این مربی آلمانی را متقاعد به استفاده از این روش بکند. مدیر تیم تحقیقات لیورپول، کاغذها را جلوی او روی میز پخش نمود و شروع به صحبت درباره دورتموند زمان کلوپ کرد. صحبت او درباره بازی دورتموند با ماینتس بود که شاگردان کلوپ، فرصت‌های گلزنی بسیار زیادی خلق کردند، اما در پایان دو بر صفر شکست خوردند. در این لحظه کلوپ سرش را بالا آورد و گفت: «واقعاً؟ تو آن بازی را دیدی؟ دیوانه کننده بود. ما آنها را کشتیم و خودت هم دیدی!»
تحلیل آماری
ایان گراهام به یورگن کلوپ فهماند که نه‌تنها آن بازی، بلکه هیچ‌کدام از بازی‌های آن فصل دورتموند را ندیده بود، چه زنده چه ضبط شده! او نیازی نداشت. مگر این‌که بخواهد یکی از نادرترین بازی‌هایی که نشان از شانس در فوتبال است را تماشا کند. به زبان ساده، مگر این‌که بخواهد مانند یک هوادار ساده فوتبال از تماشای یک بازی لذت ببرد. در غیر این‌صورت دلیلی نداشت آن را ببینید. برای فهمیدن آن بازی تنها نیاز بود به آمار خودش نگاه کند. واقعیت این است که در سال‌های اخیر، بیس بال و بسکتبال تحت تأثیر ورود تحلیل آماری در تاکتیک‌های خود قرار گرفته‌اند، اما بالاخره فوتبال هم این تأثیر را خواهد دید. اگر چه به شکل سنتی، فوتبال از آمار برای فهمیدن تاکتیک‌ها زیاد استفاده نکرده است.
همکاری در تاکتیک
از زمان حضور ایان گراهام، لیورپول بیشتر از هر تیم دیگری از تحلیل داده برای همکاری در تاکتیک روی زمین استفاده کرده است. به‌درستی نمی‌توانیم بگوییم لیورپول چند امتیاز از این تحلیل‌ها کسب کرده، ولی کمِ کم باعث شده که استفاده آماری در فوتبال انگلستان جا بیفتد. عملکرد لیورپول در فصلی که به‌تازگی به پایان رسیده به‌نوعی یک رفراندوم در استفاده از این آمار در فوتبال بود. یورگن کلوپ در دورتموند مثل اکثر مربیان هیچ آماری را تحلیل نمی‌کرد. اکثر وقت او، درگیر مدیریت تیم جوانش در زمین می‌شد، اما کلوپ در نوامبر ۲۰۱۵، وقتی گراهام اتاقش را ترک کرد، در مورد استفاده از آن کاملاً اطمینان داشت. او باور داشت گراهام با وجود ندیدن حتی یک بازی، مانند او به شانس بدی که تیم را به زانو درمی‌آورد، واقف است.
کمیت اتفاقات فوتبال
بعدها یورگن کلوپ متوجه شد بدون آن آمارهای ایان گراهام که تنها چند بُعد از کارش را در برمی‌گرفت، هیچ‌گاه نمی‌توانست سرمربی لیورپول شود. گرچه پله، اسطوره برزیل روزگاری به فوتبال لقب «بازی زیبا» داده بود، اما فوتبال بر خلاف بسکتبال از رویدادهای به هم پیوسته تشکیل می‌شود و هر توپ به ضربه قبل خود وابسته است. به‌علاوه، در فوتبال بر خلاف بسکتبال شما تعداد زیادی بازیکن که توانایی گلزنی داشته باشند، ندارید. شما کمیت اتفاقات فوتبال را نمی‌توانید محاسبه کنید. استعدادها بیشتر ظاهری انتخاب می‌شوند، یعنی اگر شما به نظر بازیکن خوبی می‌آیید، احتمالاً بازیکن خوبی هستید. اکثر ورزش‌ها از آمارها برای بهبود نتایج بازیکنان استفاده می‌کنند. در فوتبال اما، به‌جز آمار گلزنان، کسی آن‌چنان به بقیه آمارها دقت نمی‌کرد.
کلیدی‌ترین اولویت
اولین مسابقه تدارکاتی استقلال زیر نظر استراماچونی، منجر به کنار گذاشتن چند بازیکن از ترکیب این تیم شد. برخلاف آنچه گفته می‌شود، این تصمیم اصلاً به دلایل «فنی» گرفته نشده و دلیل اصلی آن مسائل انضباطی بوده است. در جریان دیدار دوستانه پیش‌فصل آبی‌ها، رضا کریمی به یکی از هم‌تیمی‌ها اعتراض کرد و در پایان این دیدار، روح‌الله باقری و آرمین سهرابیان با این فوتبالیست درگیر شدند. این درگیری کافی بود تا استراماچونی بلافاصله دست به کار شود و هر سه بازیکن را از تیمش کنار بگذارد. پس از سه هفته تمرین با استقلال، زمان غربالگری آن فرا رسیده است. مسائل اخلاقی و شرایط انضباطی تیم، کلیدی‌ترین اولویت برای این مربی به شمار می‌روند و به‌نوعی باید گفت که این اولین قدم کلیدی استراماچونی بود.
جوانگرایی
با توجه به این اتفاق می‌توان گفت که آندره‌آ استراماچونی یک مربی کاملاً متفاوت با وینفرد شفر است که تلاش می‌کند تا آثار باقی مانده از این مربی آلمانی را از بین ببرد. تغییر اول کوچک کردن مجموعه بازیکنان بوده تا با تمرکز بیشتری آنها را یکی یکی زیرنظر بگیرد. اکنون او با توجه به از دست دادن بازیکنانی نظیر سیدمهدی رحمتی، گادوین منشا، ایسما، پژمان منتظری، امید نورافکن، محسن کریمی، رضا کریمی، روح‌الله باقری، آرمین سهرابیان، میثم تیموری و فرشاد محمدی‌مهر و از طرفی نیز نامشخص بودن وضعیت بازیکنانی مانند علی کریمی، پاتوسی و روزبه چشمی که هنوز قراردادشان را تمدید نکرده‌اند، می‌تواند به جوان‌هایی مثل سجاد آقایی، سینا خادم‌پور، شاهین طاهرخانی، رضا آذری، امیرحسین کارگر و… میدان دهد تا همه را غافلگیر کند.
دغدغه‌های بزرگ
این درست همان وظیفه‌ای است که گابریل کالدرون نیز در پرسپولیس خواهد داشت. این مرد آرژانتینی که به گفته خودش بازی‌های فصل گذشته پرسپولیس را تماشا کرده و به شناخت نسبی از مهره‌های این تیم رسیده، پر شدن فهرست بزرگسالان تیم، این دغدغه جدی را برایش به وجود آورده که فضای لازم را برای بازیکنان جدید و خریدهای بعدی فراهم کند. بر اساس شنیده‌ها، محسن ربیع‌خواه و حسین ماهینی، از گزینه‌های مازاد این مربی هستند، اما هنوز هیچ خبری به‌صورت رسمی از باشگاه منتشر نشده است. اگر این دو مربی تازه‌کار فوتبال ما بازیکنان مازاد را به‌درستی انتخاب کنند، تیم‌ها فصل را در اوج قدرت آغاز می‌کنند، اما در غیر این‌صورت، دغدغه‌های بزرگی برای دو تیم به وجود خواهد آمد.
مدیر تیم تحقیقات
هر تصمیم اشتباه در این موارد، حاشیه‌های زیادی را ایجاد خواهد کرد. اکنون باید منتظر ماند و دید که آیا سرمربیان خارجی استقلال و پرسپولیس، از این مرحله به‌سلامت رد می‌شوند؟ آیا آنها به چنان شناخت عمیقی از تیمشان رسیده‌اند که نفرات غیرضروری را از تیم جدا کنند؟ یا این‌که تن به خواسته مدیران می‌دهند و سیاهه مازاد خود را پنهان می‌سازند؟ پرسپولیس با توجه به سه خرید اخیرش و مدنظر قرار گرفتن چند بازیکن در ذهن کالدرون نمی‌تواند به‌راحتی استقلال باشد و باید دید که در آینده چه اتفاقاتی در این باشگاه رقم خواهد خورد. یکی دیگر از مواردی که استراماچونی و کالدرون به آن نیاز دارند مدیر تیم تحقیقات و فردی مانند ایان گراهام است تا تیم‌هایشان از تحلیل داده برای همکاری در تاکتیک بهره‌مند شوند که به نظر غیرممکن می‌آید.
گزارش و تحلیل از مجید روان‌ستان