ماه رمضان كه فرا مي‌رسد، توجه به قرآن بيشتر مي‌شود. جلسات جزء‌خواني در مساجد و بقاع متبركه برپا مي‌شود و مردم اهتمام بيشتري به قرآن خواندن نشان مي‌دهند. در اين بين، برخي ترجيح مي‌دهند به‌جاي اينكه يك بار قرآن را از روي متن عربي ختم كنند، با توجه به معاني آيات و با سرعت كمتر پيش بروند، اما هميشه مهم‌ترين مشكل اين گروه اين است كه ترجمه‌هاي قرآن به زبان فارسي، عليرغم تنوع، نوعا سخت فهم و مبهم هستند. به نحوي كه در بسياري از آيات، خواننده از ترجمه چيزي دستگيرش نمي‌شود و به‌مرور زده مي‌شود.
اين نامأنوس بودن ترجمه‌ها دلايلي مختلفي دارد كه شايد مهم‌ترينش، نحوه ترجمه كلمه به كلمه است. يعني مترجم سعي كرده كه ترجمه هر كلمه را زيرش بنويسد و به همين خاطر معناي اصلي آيه نامفهوم است.
ترجمه‌اي براي همه
حجت‌الاسلام والمسلمين علي ملكي، از سال 1387 شروع به ترجمه روان آيات قرآن كرد. نيت اوليه او ارائه ترجمه‌اي ويژه نوجوانان و جوانان بود. وي بعد از پنج سال وقت گذاشتن موفق شد ترجمه همه آيات را به پايان برساند و ترجمه‌اش در سال 1396 منتشر و توزيع شد و جالب اينكه مورد استقبال مردم و نيز اساتيد قرار گرفت.
ترجمه‌اي كه ملكي ارائه داده، ترجمه‌اي است روان و ساده كه ادبياتش به‌روز است و قرار است در هر نوبت چاپ ويرايش و اصلاح شود. از ويژگي‌هاي ديگر اين ترجمه مي‌توان به گرفتن بازخورد مستمر از گروه‌هاي مختلف، مبتني بودن ترجمه بر تفسير، همه فهم بودن متن ترجمه، تلطيف بار معنايي واژه‌ها و مناسب‌سازي آن با فضاي فكري و سني نوجوانان و جوانان اشاره كرد.
ملكي دراين‌باره به خبرنگار ايرناپلاس گفت: اين ترجمه تا به حال در تيراژ 50 هزار جلد و در 15 نوبت، منتشر و توزيع شده است و سه بار ويرايش شده كه هر كدام از ويرايش‌ها با قبلي تقريباً يك درصد تفاوت دارد.
وي با اشاره به اينكه هدف‌گذاري اوليه‌اش در اين ترجمه، رده سني نوجوان و جوان بوده است، درباره بهانه شروع اين كار گفت: معتقدم از صدر اسلام تا حالا هيچ ترجمه قرآني براي نوجوانان نوشته نشده است و من براي اين گروه اين كار را انجام دادم، چون مي‌ديدم كه فرزندان خودم و ديگر نوجوانان چقدر با ترجمه‌هاي موجود مشكل دارند، اما علاوه بر استقبال نوجوانان، بسياري از بزرگان و حتي اساتيد حوزه هم به من پيام داده‌اند كه از اين ترجمه استفاده مي‌كنند.
سختي انتخاب معادل فارسي
ملكي درباره سختي انتخاب كلمه معادل فارسي براي كلمات قرآن اين‌طور توضيح داده است: گاهي پيش مي‌آيد كه انتخاب مفهوم مناسب براي يك عبارت دشوار مي‌شود و دشواري و سختي كار وقتي است كه نمي‌توان مفهوم مناسبي را به دليل چندوجهي بودن آن عبارت يا تركيب عربي يافت، به همين دليل وقت و نيروي زيادي از مترجم صرف اين موضوع مي‌شود. از سوي ديگر، برخي از آيات قرآن درباره مسائل زناشويي يا موضوعات ديگري است كه شايد اين ترجمه براي بزرگسالان مناسب باشد، اما براي يك مخاطب نوجوان ترجمه مناسبي نباشد. از اين رو، من سعي كردم يك ترجمه مناسب با فضاي فكري و انديشه‌اي نوجوانان ارائه كنم و در اين راستا براي پيدا كردن معادل يك واژه، ساعت‌ها وقت مي‌گذاشتم.
چرا دانشجوها نمي‌توانند قرآن بخوانند؟
اين مترجم قرآن درباره اينكه چرا از اين ترجمه در مدارس و كتاب‌هاي درسي استفاده نمي‌شود، توضيح داد: خيلي‌ها به آموزش و پرورش و حتي به وزير پيشنهاد داده‌اند كه اين ترجمه را در اختيار دانش آموزان بگذارند، ولي هنوز اتفاقي نيفتاده است. متأسفانه سيستم آموزش و پرورش صرفاً روي ترجمه لغت به لغت متمركز شده است و مي‌خواهد از همان اول متخصص ترجمه بيرون بدهد و اين كاملاً اشتباه است. نتيجه‌اش اين شده است كه حتي دانشجوي ارشد ما نمي‌تواند قرآن را بدون غلط بخواند.
اپليكيشن رايگان ترجمه در دسترس است
ترجمه ويژه نوجوانان و جوانان علاوه بر اقبال عمومي توانسته رتبه دوم كتاب سال حوزه خراسان را در بين كل آثار به دست بياورد. حجت‌الاسلام ملكي درباره نحوه استفاده فارسي‌زبانان خارج از كشور و كساني كه دسترسي به اين كتاب ندارند، گفت: اپليكيشن موبايلي اين ترجمه (ترجمه خواندني قرآن) به‌طور رايگان وجود دارد و بسيار سبك و سريع است و همه مي‌توانند استفاده كنند.
طبق گفته‌هاي اين مترجم قرآن، ترجمه انگليسي اين كتاب توسط مترجم بومي، در حال آماده شدن است و پنج سال، نهايي شدنش زمان مي‌برد و قرار است اين ترجمه به 6 زبان پرمخاطب دنيا يعني انگليسي، فرانسه، اسپانيولي، روسي، اردو و چيني نيز ترجمه شود.
مقايسه با ترجمه‌هاي ديگر
براي آشنايي بيشتر با تفاوت ترجمه‌اي كه حجت‌الاسلام ملكي ارائه داده است با ترجمه‌هاي ديگر به نمونه‌هاي زير توجه كنيد:
سوره بقره آيه 2- ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًي لِلْمُتَّقِينَ
ترجمه انصاريان: در [وحي بودن و حقانيت] اين كتاب [با عظمت] هيچ شكي نيست؛ سراسرش براي پرهيزكاران هدايت است.
ترجمه ملكي: اين كتاب كه هيچ شك و شبه‌اي در آن نيست، دست خود مراقبان را مي‌گيرد.
سوره مائده آيه 8- وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَي أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَي وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه فولادوند: «البته نبايد دشمني گروهي شما را بر آن دارد كه عدالت نكنيد. عدالت كنيد كه آن به تقوا نزديك‌تر است.
ترجمه ملكي: كينه‌توزي يكي از دو طرف دعوا شما را در دام بي‌عدالتي نيندازد. طبق عدالت رفتار كنيد كه با خودمراقبتي بيشتر جور درمي‌آيد.
سوره فصلت آيات 41 و 42- إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جاءَهُمْ وَ إِنَّهُ لَكِتابٌ عَزِيزٌ (41) لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ
در ترجمه «لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِه؛ همه مترجمان گفته‌اند: از پيش روي آن و از پشت سرش باطل به سويش نميآيد» كه جمله‌اي نامفهوم است.
ترجمه فولادوند: «كساني كه به اين قرآن- چون بديشان رسيد- كفر ورزيدند [به كيفر خود مي‌رسند] و به‌راستي كه آن كتابي ارجمند است. از پيش روي آن و از پشت سرش باطل به سويش نميآيد وحي [نامه] اي است از حكيمي ستوده [صفات].
ترجمه ملكي: كساني كه باور نمي‌كنند قرآن آمده است تا آنها را به خودشان بياورد، جهنمي‌اند. قرآن كتابي است شكست‌ناپذير(41) كه نه حالا و نه بعدها هيچ باطلي در آن راه ندارد؛ زيرا فرستادۀ كاردرستِ ستودني است(42).
تاریخ انتشار: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۰۹:۳۱
تهران- ايرناپلاس-قرآن خواندن بدون اينكه معنا و مفهوم آيات را بفهميم، فايده حداقلي دارد. اما فهميدن معناي آيات براي مسلمان فارسي زبان نيز كار مشكلي است. ترجمه‌هاي قرآن كوشيده‌اند اين مشكل را برطرف كنند، اما اكثرا ناموفق بوده‌اند.