نظام بانکی در مسیر اصلاح؛ آغاز مرحله آزمایشی از ابتدای ۱۴۰۴

ایرنابازار، محمدرضا فرزین رییس‌کل بانک مرکزی در همایش یکصدمین سال تأسیس بانک سپه به تبیین وضعیت کنونی نظام بانکی، الزامات برنامه توسعه و سیاست‌های پیش‌رو پرداخت. سخنان وی در محورهای کلیدی همچون آینده نظام بانکی، چالش‌های موجود و راهکارهای پیشنهادی برای عبور از بحران‌های فعلی بود.

نقش نظام بانکی در توسعه اقتصادی کشور

محمدرضا فرزین رییس‌کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه تمامی مردم از بدو تولد تا لحظه مرگ با نظام بانکی سروکار دارند، گفت: نظام بانکی نقش مهمی در ارایه تصویر خوب و مطلوب اقتصادی کشور دارد.

رییس‌کل بانک مرکزی در ارتباط با اهمیت توسعه نظام بانکی بیان داشت: توسعه این نظام می‌تواند به توسعه اقتصادی کشور منجر شود.

پیشینه بانک سپه و نقش تاریخی آن در بانکداری ایران

وی با بیان اینکه نظام بانکی‌ با سنین مختلف سروکار دارد و توسعه آن می تواند به توسعه اقتصادی کشور منجر شود، تصریح کرد: مدیران بانک سپه از بزرگان صنعت بانکداری کشور بودند؛ به طور تقریبی این بانک ها نقش اساسی در توسعه کشور داشتند؛ عموم نوآوری هایی که در ۱۰۰ سال پیش در کشور شکل گرفته، عموما از بانک های ملی و سپه بوده است. حتی بانک مرکزی هم از درون این بانک ها به وجود آمده است.

الزامات برنامه هفتم توسعه برای نظام بانکی

فرزین با اشاره به الزامات برنامه هفتم توسعه گفت: سال ۱۴۰۴ سالی متفاوت برای نظام بانکی خواهد بود، چراکه این برنامه وظایف مشخصی را برای بانک مرکزی در ۲ سال نخست تعیین کرده و اجرای آن الزامی است.

طرح‌های هدفمند تأمین مالی و هدایت منابع به تولید

وی همچنین در توضیح برنامه‌های بانک مرکزی تصریح کرد: طرحی برای تأمین مالی هدفمند آغاز شده است زیرا آسیب‌شناسی‌ها نشان می‌دهد منابع مالی به‌ درستی تخصیص نمی‌یابد و بیشتر به سمت بنگاه‌های بزرگ سوق پیدا می‌کند. اجرای آزمایشی این طرح در بانک ملی برای سه ماه آغاز شده است تا منابع به‌صورت هدفمند به بنگاه‌های کوچک نیز اختصاص یابد.

رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تسهیلات سرمایه در گردش باید به تولید منجر شود، بیان داشت: پولی که به منظور سرمایه در گردش به بنگاه اختصاص می دهیم، به طور حتم باید به تولید و تامین نیازهای تولیدی بنگاه منجر شود؛ جزییات این طرح هفته آینده به‌صورت مفصل اعلام خواهد شد و به همین دلیل دفتری برای کنترل تسهیلات بنگاه‌های بزرگ در بانک مرکزی ایجاد می‌شود.

تخصصی‌سازی بانک‌ها در قالب برنامه توسعه

فرزین در بخش دیگری از اظهارات خود به موضوع تخصصی‌سازی بانک‌ها پرداخت و گفت: طبق برنامه هفتم، بانک‌ها باید در قالب ۶ گروه تخصصی از جمله تجاری، قرض‌الحسنه، مسکن و... فعالیت کنند. تدوین اساسنامه‌های مربوطه از امسال آغاز خواهد شد. امید است، در مدت ۲ تا سه سال هر بانک در جایگاه تخصصی خود قرار گیرد.

تأکید بر خروج بانک‌ها از بنگاه‌داری مستقیم

وی در ارتباط با موضوع بنگاه‌داری بانک‌ها نیز اظهار کرد: بانک‌ها باید بنگاه‌ها را ایجاد و سپس واگذار کنند، نه اینکه آنها را اداره کنند. هدف اصلی، رشد بانک‌های قرض‌الحسنه و توسعه این فرهنگ است، نه محدودسازی آنها. هر بانکی‌ باید در جایگاه خود کار کند.

بحران کفایت سرمایه و ضرورت اصلاح صورت‌های مالی

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به مساله کفایت سرمایه بانک‌ها گفت: مجموع سرمایه بانک‌ها ۳۳۰ همت است اما شاخص کفایت سرمایه عملاً منفی است. او هشدار داد که حتی در صورت لغو تحریم‌ها، با صورت‌های مالی فعلی امکان همکاری با بانک‌های جهانی وجود ندارد و تمامی بانک‌ها ملزم به افزایش سرمایه شده‌اند و باید از لحاظ سلامت مالی آماده همکاری با بانک های سراسر جهان باشند.

وی در ادامه افزود: ناترازی نظام بانکی به دلیل ورشکستگی نیست زیرا دارایی موجود است اما نقدینگی لازم را ندارد. به همین منظور تمامی بانک ها باید افزایش سرمایه داشته باشند که حداقل سرمایه بانک باید ۲۰ همت باشد و زیر ۲۰ همت دیگر بانکی را نخواهیم داشت. کفایت سرمایه ۱۱ بانک، هشت و بالای هشت به شمار می رود که در سال جاری به ۱۶ خواهد رسید. همچنین باید گفت ۹ بانک کفایت سرمایه منفی دارد؛ بقیه زیر هشت هستند.

راهکارهای کاهش اضافه‌برداشت بانک‌ها

فرزین درباره موضوع اضافه‌ برداشت بانک‌ها نیز توضیح داد: بخشی از این اضافه‌برداشت‌ها ناشی از مطالبات معوق از دولت است. فشار تأمین مالی بر بانک‌ها افزایش یافته و مجلس نیز بخشی از مسئولیت‌هایی مانند وام ازدواج را به نظام بانکی محول کرده است. فشار تامین مالی در نظام بانکی افزایش یافته که بخشی سبب افزایش اضافه برداشت شده است؛ در سال جاری حداقل ۲۰۰ همت از اضافه برداشت نظام بانکی را کاهش می دهیم.

اقدامات اصلاحی پیش‌رو برای بانک‌ها

رییس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: اگرچه بانک‌ها ورشکسته نیستند اما با مشکل ناترازی نقدینگی روبرو هستند. تصویر منفی موجود از نظام بانکی دقیق نیست و برای اصلاح وضعیت بانک سپه نیز برنامه‌ های داریم که اجرا خواهد شد.

نظارت بر تراکنش‌های مشکوک و مقابله با پولشویی

وی درباره رصد تراکنش های مشکوک به پولشویی گفت: ۲ هزار و ۷۰۰ همت تراکنش های مشکوک به پولشویی پیگیری و با این موارد برخورد شده است و به همین منظور سخت‌گیری‌ها در این حوزه از سال گذشته افزایش یافته است و در سال جاری هم ادامه خواهد داشت.

چالش‌های مالی بانک سپه و راهکارهای پیشنهادی

فرزین در ادامه به وضعیت مالی بانک سپه پرداخت و اعلام کرد: این بانک ۲۲۶ همت مطالبات از دولت، ۸۵ همت زیان انباشته و ۲۰۲ هزار میلیارد تومان اضافه‌برداشت دارد که بخش بیشتر آن ناشی از بدهی دولت است.

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به لزوم افزایش سرمایه بانک‌های دولتی اظهار کرد: اگر دولت به افزایش سرمایه نکند، بانک مرکزی از محل سود خود به آنها کمک خواهد کرد. ما توانایی حل مشکل کفایت‌ سرمایه بانک های دولتی را داریم؛ دولت نباید هزینه‌های خود را به بانک ها تحمیل کند.

چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ برای نظام بانکی

او در پایان سخنان خود با بیان اینکه سال ۱۴۰۴ سالی سرنوشت‌ساز برای نظام بانکی کشور خواهد بود، گفت: بانک مرکزی تمام توان خود را برای اصلاح ناترازی نقدینگی بانک‌ها به کار خواهد بست. اگرچه قانوناً می‌توان دارایی‌های شرکت‌های بانکی را بابت اضافه‌برداشت توقیف کرد اما تمایلی به مصادره دارایی‌هایی که متعلق به سپرده‌گذاران است، وجود ندارد.