ایرنابازار، پس از دهه‌ها رکود، زیان انباشته و بوروکراسی فرسایشی، ایران‌خودرو بار دیگر بر سر دوراهی قرار گرفته است. مدیریت جدید، در میان چالش‌هایی همچون بدهی سنگین، ضعف کیفیت و فشار تحریم، مأموریت دارد خودروساز اول کشور را نه‌تنها نجات دهد، بلکه به بازیگری جدی در بازار منطقه تبدیل کند.
پیشینه‌ای که هنوز سنگینی می‌کند
ایران خودرو در دهه 1960 توسط احمد و محمود خیام تاسیس شد که تصمیم گرفتند به جای مونتاژ خودرو، خودرو تولید کنند. این تصمیم شالوده صنعت خودروسازی ایران را گذاشت و پتانسیل ایران را برای تولید خودرو نشان داد. با این حال، سال‌ها بعد این مسیر با مشکلاتی چون مدیریت ناکارآمد، فناوری عقب‌مانده و فشارهای خارجی همراه شد.
چالش‌های امروز، میراث دیروز
ایران‌خودرو امروز با چالش‌های بزرگی روبه‌روست که مشکلات مالی یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. با بدهی بیش از ۱۳۱ هزار میلیارد تومان و زیان انباشته‌ای بالغ بر ۱۵۰ هزار میلیارد تومان، وضعیت این غول خودروسازی به شدت بحرانی است. ساختار پیچیده و تعداد زیاد شرکت‌های تابعه، باعث بروز بوروکراسی سنگین شده که هم بهره‌وری را کاهش می‌دهد و هم سرعت تصمیم‌گیری را کند کرده است. علاوه بر این، اعتماد مشتری به برند ایران‌خودرو تحت‌الشعاع کیفیت پایین قطعات و عمر کوتاه خودروها قرار گرفته و نارضایتی عمومی را در پی داشته است. در چنین شرایطی، نوسانات شدید اقتصادی، تورم، قیمت‌گذاری دستوری، فشار تحریم‌ها و حاشیه سود منفی ۲۰ درصدی هم بر مشکلات این شرکت افزوده و کار را برای بازگشت به مسیر رشد، سخت‌تر از همیشه کرده است.
تحول در ساختار مالکیت
واگذاری مدیریت از دولت به سهام‌داران عمده، تغییری کلیدی و مطابق با سیاست‌های کلان کاهش تصدی‌گری دولت بود، که با انتقال این ساختار مالکیت کارشناسان معتقدند تغییرات مثبت زیادی را در زمینه بهبود عملکرد شرکت در آینده شاهد خواهیم بود. مهم‌ترین مزیت این تغییر، افزایش کارآیی و بهره‌وری است؛ چون بخش خصوصی با انگیزه‌های مالی و رقابت‌پذیری بیشتر، می‌تواند فرآیندها را به شکلی مؤثرتر مدیریت کرده و تصمیمات سریع‌تر و دقیق‌تری بگیرد.
همچنین، این تغییر امکان جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید را فراهم می‌کند که می‌تواند در توسعه تحقیق و توسعه، بهبود کیفیت محصولات و افزایش ظرفیت تولید مؤثر باشد.
یکی دیگر از مزایای این انتقال، مدیریت شفاف‌تر و پاسخگویی بیشتر است، چرا که در بخش خصوصی نظارت بر عملکرد مالی و اجرایی بیشتر است. در نهایت، این تغییر می‌تواند به نوآوری بیشتر در محصولات و خدمات منجر شود، زیرا بخش خصوصی برای جلب مشتریان جدید و حفظ بازارهای موجود، نیاز دارد که محصولات به‌روز و مطابق با نیازهای روز بازار را ارائه دهد.
صدای کارشناسان؛ فرصت‌ها و هشدارها
- رضا تقی‌پور، نماینده مجلس، با تاکید بر این ضرورت، آن را فرصتی برای بهبود کارایی و رقابت‌پذیری می‌داند و خواستار خصوصی‌سازی «شفاف و عادلانه» است.
- سیدفرید موسوی، ناکارآمدی دولتی را عامل اصلی وضع موجود می‌داند و از مزایای بخش خصوصی می‌گوید.
- حسینی‌کیا هشدار می‌دهد: بدون شفافیت، خصوصی‌سازی می‌تواند به فساد ختم شود.
- حمید کشاورز، مدیر باسابقه صنعت خودرو، تأکید می‌کند: فرصت ایران‌خودرو در تمرکز بر کیفیت، منابع انسانی و برنامه‌ریزی استراتژیک نهفته است.
نسخه‌ی درمان برای مدیریت جدید
صاحبنظران در عرصه صنعت خودرو و کارشناسان اقتصادی معتقدند نسخه‌ی جدید مدیران بخش خصوصی برای ایران خودرو باید شامل مجموعه‌ای از راهکارهای استراتژیک باشد تا شرکت بتواند بحران‌های کنونی را پشت سر گذاشته و به رشد و توسعه پایدار دست یابد.
۱. بازتعریف کیفیت و تمرکز بر نوآوری
- بازبینی استانداردهای کیفی
- افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D)
۲. ساختار سبک و چابک‌تر
- کاهش شرکت‌های زیرمجموعه
- واگذاری اختیار به مدیران میانی برای تصمیم‌گیری سریع‌تر
۳. احیای مالی با ابزارهای بازارمحور
- بهینه‌سازی زنجیره تأمین
- تنوع‌بخشی به جریان درآمدی با تمرکز بر صادرات
۴. تحول در منابع انسانی
- ارتقای آموزش و مهارت کارکنان
- طراحی سیستم‌های انگیزشی و جذب استعدادهای برتر
۵. شفافیت، کلید اعتماد عمومی و سرمایه‌گذاری
- انتشار گزارش‌های مالی شفاف
- ساختارهای قوی حاکمیتی برای مقابله با سوءمدیریت
۶. همگام با آینده‌ی صنعت خودرو در جهان
- ورود به بازار خودروهای الکتریکی و فناوری‌های نو
- ایجاد اتحادهای استراتژیک با خودروسازان جهانی
ایران‌خودرو در مسیر بازگشت به روزهای اوج
تغییر نگرش‌ها و اصلاحات ساختاری در ایران خودرو چالش‌ها و فرصت‌هایی را به همراه دارد. مدیریت جدید با تمرکز بر کیفیت، ساده‌سازی عملیات، ارتقای مدیریت مالی، تقویت منابع انسانی، تقویت شفافیت و بهره‌برداری از روندهای جهانی، می‌تواند شرکت را به سمت آینده‌ای روشن‌تر هدایت کند. چشم‌انداز ایران خودرو باید بر تبدیل شدن به یک خودروساز پیشرو در منطقه متمرکز باشد که به دلیل محصولات با کیفیت بالا، فناوری‌های نوآورانه و شهرت برند قوی خود شناخته می‌شود.
نظر شما