ایرنابازار- هنگامی که چربی ذخیره شده یا انباشته شده در سلول های کبد بیش از میزان طبیعی باشد، بیماری استئاتوز کبدی یا کبد چرب رخ می دهد که نیاز به درمان پیدا می کند. در واقع کبد چرب به معنای رسوب چربی در کبد است به میزانی که بیش از پنج تا ۱۰ درصد وزن کل آن را تشکیل دهد. بیشتر مبتلایان به کبد چرب از بیماری خود اطلاعی ندارند زیرا این بیماری علامت خاصی ایجاد نمی‌کند و اغلب علائم آن با پیشرفت بیماری ظاهر می‌شود.
بیماری‌های دستگاه گوارش در زمره بیماری‌های شایع به شمار می روند و در چند سال اخیر روند گسترش آن در ایران و جهان سیر صعودی گرفته است. بیماری کبد چرب در ایران از متوسط جهانی بالاتر است و بر اساس آمار موجود حدود ۴۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کبد چرب دارند.
علل بروز کبد چرب
این بیماری پیامد چاقی، کم تحرکی، پرخوری، سوء تغذیه و کمبود پروتئین، مصرف غذاهای چرب، شیرین و پرکالری و استفاده فراوان از تنقلات و غذاهای آماده است و یک تهدید جدی برای سلامتی به شمار می رود. داروها و مواد شیمیایی همچون الکل، تتراسایکلین و تتراکلرید کربن نیز ضریب ابتلا به کبد چرب را افزایش می دهند. همچنین استفاده طولانی مدت از تغذیه وریدی، جراحی روده برای درمان چاقی و کاهش وزن سریع از دیگر عوامل ایجادکننده این بیماری محسوب می شوند.
بیماری کبد چرب خفیف در بیشتر موارد خطرناک نیست اما اگر درمان نشود، سبب آسیب پیشرونده کبدی، سیروز کبدی، نارسایی کبدی و سرطان کبد خواهد شد و جدا از آن می تواند خطر زیادی برای بیماری‌های قلبی عروقی به همراه داشته باشد.
بیماری کبد چرب بیشتر در میان مردان شایع است اما در برخی مطالعات نیز شیوع بالاتر کبد چرب در زنان گزارش شده است. مبتلایان به دیابت و چربی خون و افراد دارای اضافه وزن و چربی دور شکم؛ بیشتر در معرض بیماری کبد چرب قرار دارند.
نکته ای که باید به آن توجه کرد شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان است و به همین دلیل می توان گفت سن ابتلا به کبد چرب پایین آمده است و افزایش این بیماری در کودکان عامل جدی و مهمی محسوب می شود که باید به آن توجه جدی کرد.
کبد چرب الکلی و غیر الکلی
کبد چرب به ۲ نوع کبد چرب الکلی و غیرالکلی تقسیم می شود.
کبد چرب الکلی: این نوع از کبد چرب به دلیل مصرف طولانی مدت الکل ایجاد می‌شود. تجمع بیش از اندازه آهن در بدن و چاقی، احتمال ابتلا به کبدچرب الکلی را افزایش می دهد.
کبد چرب غیرالکلی: کبد چرب غیر الکلی در اثر تجمع چربی در اطراف کبد ایجاد می‌شود. افزایش وزن، مصرف غذاهای چرب و فست فودی، ژنتیک، مصرف برخی داروها، کم تحرکی و ... مهم ترین عوامل ایجاد کبد چرب غیرالکلی محسوب می شوند.
انواع بیماری های کبد چرب
تفاوت و دسته بندی انواع بیماری های کبد چرب، بر اساس شدت آسیب رسانی آن ها به کبد است. هر بیماری سطوحی دارد و در هر مرحله نشان می دهد بیماری به چه میزان پیشرفت کرده و باید گفت بیماری کبد چرب به عنوان شایع ترین اختلال کبدی بیشترین دلیل مراجعه بیماران است.
بیماری کبد چرب مرحله(گرید) یک، کم خطر ترین مرحله بیماری به شمار می رود. افراد می توانند با رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم از ابتلا به این مرحله جلوگیری کنند. این مرحله از بیماری بیشتر به دلیل سبک و رژیم ناسالم غذایی رخ می دهد.
کبد چرب گرید ۲، بر اثر مصرف بیش از اندازه قند، چربی یا الکل ایجاد می شود و در این مرحله امکان بروز سکته مغزی یا قلبی افزایش می یابد. افراد مبتلا به دیابت، فشارخون بالا و افرادی که از برخی داروهای خاص استفاده می‌کنند، در معرض ابتلا به کبد چرب نوع ۲ هستند.
در بیماری کبد چرب نوع ۳(فیبروز کبدی)، میزان چربی کبد به اندازه ای افزایش پیدا می کند که سبب ایجاد زخم بر روی کبد می‌شود و مشکلاتی همچون اختلال در صفرا، ناراحتی قلبی و بیماری هپاتیت و ... را به وجود می آورد.
بیماری سیروز کبدی(مرحله ۴ بیماری کبد چرب) از شایع ترین اختلال های کبدی به شمار می رود و اگر فیبرهای کبدی فرد مبتلا به کبد چرب التهاب پیدا کند، خطر بروز بیماری سیروز کبدی افزایش خواهد یافت. افزایش فشار خون، تورم پا و شکم، بزرگ شدن طحال، خونریزی معده، ابتلا به بیماری های عفونی و سوتغذیه از عوارض ابتلا به سیروز کبدی محسوب می شود.
در کل باید گفت بیماری های کبدی به آبسه کبد، هپاتیت، کبد چرب مرحله(گرید) ۱، کبد چرب مرحله۲، فیبروز کبدی(کبد چرب مرحله ۳)، سیروز کبدی(کبد چرب مرحله ۴)، کبد چرب بارداری، هموکروماتوز، ویلسون، سندروم ژیلبرت و سرطان کبد تقسیم می شوند.
علائم کبد چرب
این بیماری در مراحل اولیه نشانه بالینی ندارد. به همین دلیل پیشنهاد می شود افراد به طور منظم آزمایش خون و سونوگرافی بدهند تا از سلامت خود مطمئن شوند و در صورت ابتلا به کبد چرب، بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود. با وجود اینکه بیماری کبد چرب علامتی ندارد اما گاهی با پیشرفت بیماری با علایمی که در زیر به آنها اشاره شده، همراه است.
- خستگی و ضعف عمومی بدن
- حالت تهوع
- بی‌اشتهایی
- درد بالا و سمت راست شکم
- بزرگی کبد
- بروز لکه‌های پوستی قهوه‌ای رنگ
- سردرگمی و اختلال حافظه
- زرد شدن پوست
راهکارهای پیشگیری از کبد چرب
- وزن متعادل
- ورزش و فعالیت بدنی منظم
- اجتناب از مصرف سیگار و دخانیات
- پیروی از رژیم غذایی درست و سالم
- پرهیز از مصرف خودسرانه دارو
- مصرف فیبر کافی
- محدودیت در مصرف قند و نمک
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌ها
- مصرف سبزیجات، میوه ها و مغزها
- کنترل میزان فشار خون، قند و چربی خون
پیامدهای کبد چرب
بیماری کبد چرب در بیشتر موارد خطرناک نیست و می توان آن را در مراحل اولیه راحت تر درمان کرد و بدین گونه پیامدها و خطرهای ناشی از آن را کاهش داد اما اگر این بیماری جدی گرفته نشود و نسبت به درمان آن اقدام نشود، به مرور زمان فیبروز ایجاد می شود و فرد دچار بیماری‌های مزمن کبدی همچون سیروز کبدی و سرطان کبد خواهد شد. از دیگر خطرهایی که در صورت بی توجهی و عدم درمان این بیماری فرد را تهدید می کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خطر ابتلا به هپاتیت
- افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سکته مغزی
- اختلالات گوارشی مانند سوء جذب مواد مغذی، نفخ، دل درد و سوءهاضمه
- افزایش خطر بروز بیماری‌های روانی مانند افسردگی و اضطراب
- تأثیر بر عملکرد کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره
درمان کبد چرب
برای درمان کبد چرب هیچ داروی خاصی وجود ندارد و هنوز یک داروی موثر و اثربخش برای درمان کبد چرب به حوزه درمان وارد نشده است و تا به امروز به جز رژیم غذایی سالم، کنترل وزن و ورزش و تحرک بدن، راه دیگری برای مقابله با آن وجود ندارد. در واقع هر دارویی که برای درمان کبد چرب تبلیغ می‌شود، داروی مکمل محسوب می شود که امکان دارد در برخی مواقع به کارکرد کبد کمک کند اما باید دانست مانع از پیشگیری از کبد چرب و درمان آن نمی شود.
همانطور که گفته شد پیشگیری از ابتلا به کبد چرب بهترین و مطمئن ترین راهکار برای مقابله با این بیماری است اما اگر فردی به کبد چرب دچار شد، بایستی با اصلاح شیوه زندگی، تغذیه مناسب، ورزش و کاهش وزن در جهت برطرف کردن آن گام بردارد و در این مسیر از هیچ گونه تلاشی فروگذاری نکند زیرا کبد به فرآوری مواد غذایی کمک و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند، به همین دلیل اگر برای آن مشکلی رخ دهد، اختلال جدی در بدن ایجاد خواهد شد.
نظر شما