به گزارش ایرناپلاس سازمان جهانی غذا (FAO) و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در تازه‌ترین گزارش چشم‌انداز کشاورزی ۲۰۳۰-۲۰۲۱ تضمین امنیت غذایی و رژیم غذایی سالم را با توجه به جمعیت روبه‌رشد جهان به‌عنوان یک چالش اصلی عنوان کرده‌اند.
بر این اساس پیش‌بینی می‌شود تقاضا برای این محصولات سالیانه رشد ۱.۲ درصدی را در دهه پیش رو تجربه کند که البته سرعت کمتری نسبت به رشد سالانه دهه گذشته دارد. علاوه بر این انتظار می‌رود روندهای جمعیتی، جایگزینی گوشت مرغ به‌جای گوشت قرمز در کشورهای ثروتمند و بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط و نیز رشد چشمگیر مصرف محصولات لبنی در جنوب آسیا، عوامل شکل‌دهنده تقاضای آینده محصولات کشاورزی و غذایی خواهند بود.
با اینکه جایگزینی گوشت قرمز با گوشت مرغ و گوشت سفید در این کشورها با هدف تغذیه سالم و چالش‌های محیط زیستی دنبال می‌شود، اما در ایران وضعیت نسبتاً متفاوتی حاکم است و این افزایش قیمت گوشت قرمز و نیز کاهش قدرت خرید خانوار است که روند مصرف آینده را شکل خواهد داد.
تغییرات قیمتی گوشت قرمز و محصولات لبنی در سبد غذایی خانوار
بر اساس آخرین آمارهای مرکز ایران، نرخ تورم گوشت قرمز و گوشت ماکیان در ۱۲ ماه منتهی به خردادماه امسال برابر با ۴۴.۲ درصد بوده و بر این اساس متوسط قیمت گوشت گوسفندی در خردادماه حدود ۱۳۵ هزار تومان و گوشت گاو یا گوساله حدود ۱۲۷ هزار تومان بوده است.
بررسی وضعیت تولید و تقاضای دام نه تنها از نظر تأمین پروتئین و گوشت در سبد غذایی خانوار اهمیت دارد، بلکه از آنجایی که بخشی از دام‌های کشور به‌عنوان دام شیرده پرورش داده می‌شوند، بر صنایع لبنی و در نتیجه تولید و مصرف لبنیات نیز تأثیرگذار است.
گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده خردادماه نشان می‌هد سطح قیمت‌ها در گروه «شیر، پنیر و تخم مرغ» در این ماه به‌طور متوسط ۶۱ درصد نسبت به ۱۲ ماه گذشته رشد یافته است. قیمت هر کیلوگرم شیر پاستوریزه در خرداد به‌طور متوسط بیش از ۱۱ هزار تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال پیش، رشد حدود ۸۳ درصدی را نشان می‌دهد.
این افزایش قیمت در سایر محصولات لبنی نیز دیده می‌شود. به‌عنوان نمونه قیمت یک بسته خامه پاستوریزه ۲۰۰ گرمی در خردادماه به‌طور متوسط ۱۳ هزار تومان بوده در حالی که در ماه مشابه سال گذشته حدود ۶ هزار تومان بوده است.
قیمت یک کیلوگرم ماست پاستوریزه از حدود هشت هزار تومان در خرداد پارسال به بیش از ۱۳ هزار تومان در آخرین ماه بهار امسال رسیده است. قیمت دوغ پاستوریزه نیز نسبت به سال گذشته حدود دو برابر شده و به بیش از ۱۲ هزار تومان برای هر کیلوگرم رسیده است. همچنین قیمت یک بسته ۵۰۰ گرمی پنیر ایرانی نیز با رشد حدود ۷۴ درصدی نسبت به خرداد ۱۳۹۹ به طور متوسط به حدود ۲۰ هزار تومان رسیده است.
چالش‌های تأمین نهاده‌های دامی
در کنار این افزایش قیمت‌ها باید چالش کشتار دام مولد و شیرده را نیز در نظر گرفت که در آینده احتمال کاهش عرضه گوشت قرمز و محصولات لبنی و افزایش قیمت این اقلام را در سبد غذایی خانوار به‌همراه داشته باشد.
یکی از دلایل کشتار دام مولد و آبستن، کمبود نهاده‌های دامی و افزایش قیمت آن عنوان شده که می‌توان دلیل این افزایش قیمت را مشکلات واردات این نهاده‌ها دانست. هر چند بر اساس آمارهای اولیه گمرک در سال ۱۳۹۹ در حدود ۱۰ میلیون تن ذرت دامی به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار به کشور وارد شده، با این حال بخشی از این نهاده‌های دامی به دلیل مشکلات اسنادی هنوز از گمرک‌های کشور تخلیه نشده‌اند.
بر اساس اعلام معاون فنی گمرک ایران، موجودی کالای اساسی در بنادر به ۵ میلیون و ۷۹۰ هزار تن می‌رسد. این کالاها شامل گندم، ذرت، جو، نهاده‌های دامی، روغن خام و دانه‌های روغنی هستند.
با توجه به اینکه بخشی از نهاده‌های تولید صنعت دامداری و دامپروری از طریق واردات تأمین می‌شود، می‌توان گفت تولید گوشت قرمز در دوره تشدید تحریم‌ها کاهش یافته است. بر اساس گزارش مرکز آمار از کشتارگاه‌های کشور در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، کمترین میزان لاشه‌های قابل مصرف انواع دام ذبح‌شده مربوط به سال ۱۳۹۸ و برابر با ۳۲۲ هزار تن بوده است.
به جز تحریم، می‌توان همه‌گیری کرونا و اختلال در شبکه تأمین و توزیع نهاده‌های دامی را نیز دیگر عامل کاهش تولید گوشت قرمز دانست. همچنین از آنجایی که ارز تخصیص‌داده شده به نهاده‌های دامی به نرخ ۴۲۰۰ تومانی تأمین می‌شود، فرصتی را برای قاچاق این نهاده اساسی تولید ایجاد کرده که کمبود نیاز داخل را تشدید می‌کند.
تله قیمت‌گذاری
دیگر دلیل کشتار دام مولد و آبستن را می‌توان در قیمت‌گذاری شیر جست‌وجو کرد. طبق مصوبه دولت سال ۱۳۹۹ قیمت هر کیلوگرم شیر خام ۴۵۰۰ تومان تعیین شده و این قیمت برای پرورش‌دهندگان دام شیرده، مقرون‌به صرفه نیست و در نتیجه همین قیمت‌گذاری، دام‌های شیرده راهی کشتارگاه می‌شوند و این موضوع به دلیل کاهش عرضه شیر خام علاوه بر افزایش قیمت محصولات لبنی، احتمال کاهش یا حتی توقف فعالیت صنایع لبنی را به دلیل در دسترس نبودن شیر خام به همراه دارد.
چالش‌های پیش‌روی صنعت دامداری از چشم دولت دور نمانده و در جلسه تنظیم بازار و کالاهای اساسی عصر دیروز (دوشنبه ۱۴ تیرماه) به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری، بررسی قرار گرفت.
اسحاق جهانگیری در این زمینه گفت: تلاش خواهیم کرد جلسه‌ای با حضور دستگاه‌های ذی‌ربط برای بررسی مشکلات دامداران برگزار کنیم و تدابیری بیندیشیم که هم دغدغه دامداران به حداقل برسد و هم مردم و مصرف‌کنندگان شیر و لبنیات تحت فشار قرار نگیرند.
معاون اول رئیس‌جمهوری همچنین به گزارش‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت درخصوص میزان ذخایر کالاهای اساسی اشاره کرد و گفت: میزان ذخایر کالاهای اساسی باید همواره اطمینان بخش باشد و وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی با تأمین به موقع کالاهای مذکور، نباید اجازه دهند که میزان این ذخایر کاهش پیدا کند.
در این نشست همچنین ضمن بحث و تبادل نظر درخصوص مسائل و مشکلات دامداران از جمله خشکسالی و تأمین علوفه، تصمیم گرفته شد این موضوع به صورت جامع در جلسه‌ای جداگانه بررسی و پس از ارائه پیشنهادهای دستگاه‌های مرتبط، تصمیم‌گیری شود.
صنعت دامداری و دامپروری و نیز صنایع لبنی با چالش‌های قابل توجهی روبه‌رو هستند که لازم است دولت سیزدهم نیز نه تنها برای حفظ تولید و اشتغال در این بخش بلکه برای تضمین امنیت غذایی خانوار، نگاه ویژه‌ای به آن داشته باشد. سیاست‌های تخصیص ارز، شیوه ترخیص از گمرک‌ها و نیز سیاست‌های قیمت‌گذاری بر این صنایع تأثیرگذارند و بازنگری در آنها می‌تواند بخش مهمی از برنامه‌های اقتصادی دولت آینده را به خود اختصاص دهد.
نظر شما