کرونا و سرانجام گردشگری در ۱۴۰۰

به گزارش ایرناپلاس، این دومین نوروز کرونایی ماست. کرونا برای دومین سال دید و بازدیدها و سفرهای نوروزی را تحت تأثیر خود قرار داده است. با اینکه توصیه به ماندن در خانه و پرهیز از سفرهای نوروزی، توصیه‌ای برای حفظ سلامتی و مبازره با این ویروس است، اما اقتصاد گردشگری را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تجربه بهار ۱۳۹۹ نشان داد مردم همکاری لازم را در این زمینه داشتند و تا جای ممکن در یکی از مهم‌ترین بازه‌های زمانی و اوج سفر یعنی نوروز، در خانه ماندند.
بر اساس آمارهای سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور، مجموع تردد بین استانی در ایام تعطیلات نوروز پارسال یعنی از ۲۵ اسفند ۱۳۹۸ تا ۱۵ فروردین ۱۳۹۹، نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن، ۶۶ درصد کاهش یافته است.

علاوه بر این، چهار استان مسافرپذیر بیشترین کاهش تردد در نوروز ۱۳۹۹ را تجربه کردند. ترددهای استان‌های گیلان، مازندران، قم، اصفهان، خراسان رضوی و خوزستان در نوروز سال گذشته در مجموع نسبت به مدت مشابه سال 98 کاهش بیش از ۷۰ درصدی داشته است.

دو شوکی که گردشگری را از مسیر رشد خارج کرد
با این حال، نوروز ۱۴۰۰ از نظر تعداد سفر، متفاوت بود. تجربه یک‌ساله زندگی با کرونا و آشنایی با چگونگی رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تعداد گردشگران را تغییر داد زیرا بیش از یک سال درگیر ویروس کرونا بوده و از سفر منع شدند.
با این حال، پرسش اینجاست که چه چشم‌اندازی برای اقتصاد گردشگری در آخرین سال قرن و همزمان با بزرگ‌ترین همه‌گیری قرن وجود دارد؟

رحیم یعقوب‌زاده کارشناس اقتصاد گردشگری و رئیس مرکز گردشگری علمی- فرهنگی دانشجویان ایران معتقد است: وضعیت اقتصاد گردشگری در سال ۱۴۰۰ بهتر خواهد شد، اما همچنان از شرایط ایده‌آل فاصله خواهد داشت.
وی به ایرناپلاس گفت: اقتصاد گردشگری نسبت به رشد فزاینده‌ای که پیش از این تجربه کرده بود، در وضعیت نامناسبی قرار دارد و دلیل آن نیز همه‌گیری کروناست.

اشاره این کارشناس گردشگری به رشد قابل توجه بخش گردشگری در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ است. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط وزارت میراث ‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، فقط در فصل بهار ۱۳۹۸، تعداد گردشگران ورودی به ایران ۴۰ درصد نسبت به همین زمان در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است.
تعداد گردشگران ورودی در تیر ۱۳۹۸ با عبور از مرز یک میلیون و ۴۰هزار نفر به اوج خود رسید و در مجموع در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ حدود پنج میلیون گردشگر خارجی، ایران را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کردند و این به‌معنای رشد بیش از ۲۶ درصدی تعداد گردشگر ورودی در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۸ در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۷ است.

این در حالی است که نیمه دوم سال ۱۳۹۸ تحت تأثیر دو شوک بزرگ، یعنی رویدادهای آبان و همه‌گیری کرونا، نتوانست روند رو به رشد نیمه اول سال را ادامه دهد. با این حال، این کارشناس اقتصاد گردشگری نسبت به ورود گردشگران خارجی به کشور امیدوار است.

چشم امید گردشگری به واکسن کرونا
یعقوب‌زاده در رابطه با تغییرات اقتصاد گردشگری در سال ۱۴۰۰ گفت: انتظار می‌رود گردشگری خارجی در سطح محدودی از اردیبهشت و خرداد آغاز شود و به مرور افزایش یابد. هر چند تعداد این گردشگران در سال ۱۴۰۰ نمی‌تواند به رکورد نیمه نخست سال ۱۳۹۸ برسد، اما در مجموع چشم‌انداز اقتصادی گردشگری در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال ۱۳۹۹ چشم‌انداز بهتری است.

این کارشناس اقتصاد گردشگری به خو گرفتن مردم به زندگی با کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در زندگی روزمره اشاره کرد و گفت: در سال ۱۴۰۰ با توجه به اینکه افراد جامعه در یک سال گذشته به تجربه آموختند چگونه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی زندگی روزمره خود را ادامه دهند، انتظار می‌رود مقاصد گردشگری، اقامت‌گاه‌ها و سایر بخش‌های مرتبط، با رعایت پروتکل‌ها پذیرای گردشگران باشند. اما لازم است تا این پروتکل‌ها به طور دقیق رعایت شود و نظارت بر رعایت آن‌ها وجود داشته باشد.
به عنوان مثال در ماه‌های آخر سال ۱۳۹۹ شاهد ورود گردشگران به جزیره‌های قشم و کیش بودیم که متأسفانه آمار مبتلایان در این مناطق را به شدت افزایش داد. بنابراین شاید بتوان گفت آنچه که می‌تواند فرصت گردشگری در سال ۱۴۰۰ را بهبود دهد، امیدها در رابطه با واکسیناسیون در کشور خواهد بود.

یعقوب‌زاده مهم‌ترین دلیل خوش‌بینی نسبت به اقتصاد گردشگری در سال ۱۴۰۰ را واکسیناسیون علیه کرونا دانست و گفت: بهبود چشم‌انداز اقتصاد گردشگری در سال ۱۴۰۰ ناشی از تجارب کسب شده فعالان گردشگری و همچنین واکسیناسیون است.

گردشگری، آفلاین ماند
بسیاری از کسب‌وکارها توانستند در دوران اوج همه‌گیری کرونا با ورود به فضای مجازی و استفاده از پلتفرم‌های آنلاین به فعالیت خود ادامه دهند. آیا اقتصاد گردشگری نیز توانسته از این ابزارهای نوین بهره‌مند شود؟

یعقوب‌زاده در پاسخ به این پرسش بر ماهیت گردشگری یعنی «حضور فیزیکی افراد در یک مکان جغرافیایی» اشاره کرد و گفت: فضای مجازی و وب در حوزه‌های بسیاری می‌توانند کمک کننده باشند، اما وقتی از گردشگری صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم گردشگری به معنای حضور فیزیکی افراد در محل جغرافیایی یا رویداد خاصی است.
شاید بتوان گفت فضای مجازی توانست نشست‌های حوزه گردشگری را با تعداد بیشتری از مشارکت‌کنندگان برگزار کند، اما نمی‌توان گردشگری را از نظر کیفی و کمّی از طریق فضای مجازی به طرز قابل توجهی گسترش داد.

وی افزود: بنابراین با اینکه استفاده از فضای مجازی در حوزه‌های مختلف بسیار امیدوارکننده است، اقتصاد گردشگری نمی‌تواند به اندازه‌ سایر بخش‌های اقتصادی، از آن تأثیر بپذیرد. مهم‌ترین تأثیر پلتفرم‌های دیجیتال و فضای مجازی بر اقتصاد گردشگری را می‌توان در زمینه بازاریابی و شناساندن جاذبه‌های گردشگری دانست. علاوه بر این می‌توان از این ظرفیت برای اطمینان‌بخشی به گردشگران در رابطه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مقاصد اطلاع‌رسانی کرد.

رئیس مرکز گردشگری علمی- فرهنگی دانشجویان ایران ادامه داد: در واقع در مدتی که کسب‌وکارها توانستند با تکیه بر فضای مجازی و دیجیتال به فعالیت‌های خود ادامه و حتی فعالیت‌های خود را رشد دهند، گردشگری خارجی در کشور تقریباً به صفر رسید. همچنین سفرهای داخلی از رشد خود در سال ۱۳۹۸ فاصله گرفت. هنوز آمار رسمی گردشگری در سال ۱۳۹۹ منتشر نشده، اما برآورد می‌شود سفرهای داخلی به ۲۰ درصد سال ۱۳۹۸ رسیده باشد.

زیان ۱۴ هزار میلیارد تومانی بخش گردشگری
کاهش تعداد گردشگران داخلی و خارجی، درآمد فعالان اقتصاد گردشگری را کاهش داده و زیان‌هایی را به آن‌ها تحمیل کرده است. موزه‌ها، هتل‌ها، رستوران‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی که اغلب توسط ساکنان محلی اداره می‌شوند، در طول سال گذشته کمتر از هر زمان دیگری پذیرای مسافران بوده‌اند.

به گفته علی‌اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی «خسارت کرونا به صنعت گردشگری تا مهرماه ۱۳۹۹ بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان و کمک‌های دولت در این بخش در مجموع ۷ هزار میلیارد تومان بوده است. با تداوم این روند، صنعت گردشگری به سمت ورشکستگی حرکت می‌کند.»

یعقوب‌زاده معتقد است، حمایت متولی امر در بخش گردشگری، حداقلی بوده است.
وی در این رابطه توضیح داد: سال ۱۴۰۰ در شرایطی آغاز می‌شود که تعداد گردشگران و سفرهای داخلی تا میزان قابل توجهی کاهش یافته و از طرف دیگر فعالان این حوزه آسیب‌ها و زیان‌های قابل توجهی را تحمل کرده‌اند. نگرانی دیگر در زمینه اقتصاد گردشگری در سال ۱۴۰۰ احتمال موج دیگر کروناست. با این حال نمی‌توان از تأثیر یکی از امیدبخش‌ترین خبرها یعنی واکسیناسیون و روش‌های درمانی جدید بر اقتصاد گردشگری در سال جدید چشم‌پوشی کرد.