۴۳۸ شعبه بانکی در آبان ماه تعطیل شدند تا سرانه شعب بانکی که به عقیده برخی در ایران رقم بالایی است، تعدیل شود. اگر جمعیت کشور را ۸۳ میلیون نفر در نظر بگیریم، به ازای هر ۳۶۰۰ نفر، یک شعبه بانکی در کشور فعالیت می‌کند. تعداد شعب بانک‌های کشور از ۲۳ هزار و ۵۴۹ شعبه در پایان سال گذشته به ۲۳ هزار و ۱۱۱ شعبه تا آبان ماه جاری رسیده و شعبه‌های تعطیل شده به‌عنوان اموال مازاد بانک‌ها احتمالاً در آینده به‌فروش خواهند رسید.
اموال مازاد بانکی تنها در شعب خلاصه نمی‌شود. پیش از این، اطلاعات جامعی درباره اموال مازاد بانکی وجود نداشت، اما چهارشنبه ۱۰ آذر از سامانه اموال مازاد بانک‌ها یا «سام» در وزارت اقتصاد رونمایی شد که در آن، بانک اطلاعاتی اموال مازاد ۱۸ بانک دولتی و خصوصی جمع‌آوری و منتشر شده است.
آن‌طور که وزیر اقتصاد در جلسه رونمایی از این سامانه اعلام کرد، سام تنها املاک و دارایی‌های ملکی و تملیکی بانک‌ها را در بر دارد و شامل سایر موارد مانند سهام نیست. با این حال، فقط ارزش همین املاک حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان است.
مازاد ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی
با اینکه وزیر اقتصاد و معاون امور بانکی‌اش همواره می‌گویند تملک، آخرین راه برای بانک‌ها جهت وصول مطالبات معوقشان است و هیچ بانکی به دنبال تملک نیست، برآوردهای این وزارتخانه نشان می‌دهد بانک‌های وابسته به وزارت اقتصاد، در مجموع حدود 100 هزار میلیارد تومان املاک و اموال مازاد دارند که بخشی از آنها از ناحیه وثایق تسهیلات‌گیرندگان در تملک بانک‌ها قرار گرفته است.
بخش دیگری از این اموال، شامل املاکی هستند که بانک‌ها در گذشته خریداری کرده‌اند. شعب مازاد، از جمله این موارد است. در مجموع، ۵۴۳ شعبه مازاد بانکی در سراسر کشور برای عرضه در سامانه اموال مازاد بانک‌ها ثبت شده است.
۱۲۴۶ کارخانه و ۲۷۷ دامداری در تملک بانک‌ها
تلاش وزارت اقتصاد برای ساماندهی به اموال مازاد بانک‌ها از آبان سال گذشته و حضور رئیس‌جمهوری در این وزارتخانه سرعت گرفت. روحانی در نشستی که سال گذشته در این وزارتخانه برگزار شده بود، اصلاح نظام بانکی را اولویت این وزارتخانه دانسته بود.
پس از این صحبت رئیس‌جمهوری یعنی از آبان پارسال تا زمان رونمایی از این سامانه در آذر امسال، بیش از ۷۰۰۰ میلیارد تومان از اموال مازاد بانک‌ها واگذار شد که ۴۰۰۰ میلیارد تومان آن سهام و ۳۰۰۰ میلیارد تومان آن املاک بوده است. عباس مرادپور، مدیرکل دفتر امور بانکی و بیمه وزارت اقتصاد پس از رونمایی از این سامانه گفت: از دی‌ماه ۱۳۹۶ تاکنون ۱۸ هزار میلیارد تومان از اموال مازاد بانک‌ها واگذار شده است.
واگذاری تنها گزینه پیش روی بانک‌ها برای سبک شدن اموال مازادشان نیست و امکان واگذاری مدیریت و مشارکت در راه‌اندازی بنگاه‌های اقتصادی که بانک‌ها با توقیف به تملک خود درآورده‌اند نیز وجود دارد. دژپسند در این رابطه به بیش از ۱۲۴۶ واحد کارخانه و ۲۷۷ واحد دامداری که در تملک بانک‌ها هستند، اشاره کرده است.
البته وزارت اقتصاد و خزانه، سهمی در منابع آزاد شده بانک‌ها ندارند و این منابع، متعلق به بانک‌های عامل است.
ماجرای فام و سام و اموال مازاد بانک‌ها
آگهی مزایده اموال بانک‌ها برای بیشتر ما آشناست. سال ۱۳۸۷ بر اساس پیشنهاد وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، هیئت وزیران در مصوبه‌ای با آغاز به کار «شرکت فروش اموال مازاد بانک‌ها» یا فام موافقت کرد. آن‌طور که این شرکت در معرفی خود آورده، در زمینه‌های مختلف ملکی مانند کارشناسی توسط کارشناسان رسمی دادگستری، آماده‌سازی، اخذ استعلامات، بازاریابی، برگزاری مزایده، عقد قرارداد، تحویل ملک، تهیه مقدمات انتقال سند و انتقال سند به نام خریداران فعالیت می‌کند.
فروش اموال منقول و غیرمنقول بانک‌ها هم توسط این شرکت انجام می‌شود. در وب‌سایت این شرکت به آدرس www.fam-bank.com امکان مشاهده و جست‌وجوی املاک بانک‌ها به تفکیک نوع کاربری، نوع ملک، وضعیت تصرف، استان، شهر، نشانی و قیمت وجود دارد. در مجموع اطلاعات ۱۵ هزار ملک از اموال مازاد ۱۸ بانک و مؤسسه بانکی شامل بانک‌های ملی، سپه، ملت، توسعه صادرات، رفاه، کشاورزی، مسکن، صادرات، تجارت، صنعت و معدن، پست بانک، توسعه تعاون، انصار، حکمت ایرانیان، قوامین، مهر اقتصاد، قرض‌الحسنه مهر ایران و مؤسسه اعتباری کوثر در این سامانه در دسترس است.
چرا بانک‌ها باید املاک مازادشان را واگذار کنند؟
آن‌طور که عباس معمارنژاد، معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد می‌گوید، اموال و دارایی‌های منجمد بانک‌ها، یکی از مشکلات مهم نظام بانکی و دلیل ناترازی صورت‌های مالی بانک‌هاست.
علاوه بر مزایده یا مشارکت که گزینه‌های فعلی سامانه اموال مازاد بانک‌ها هستند، در آینده امکان حراج الکترونیک در بازار فرعی بورس کالا به کمک بانک‌ها می‌آید تا هر چه زودتر بتوانند اموال مازادشان را تعیین تکلیف کنند. راه‌اندازی این سامانه علاوه بر اینکه امکان واگذاری اموال مازاد بانک‌ها را فراهم می‌کند، برای اولین بار این قابلیت را به‌صورت تجمیع یکپارچه و شفاف اموال مازاد بانک‌ها به دست می‌دهد.
چند آمار از اموال مازاد بانک‌ها
تقریباً نیمی از ۱۵ هزار ملک مازاد ثبت شده در سامانه اموال مازاد بانک‌ها، متعلق به بانک‌های ملی، ملت، کشاورزی و صادرات است. کاربری ۵۲ درصد اموال مازاد بانک‌ها، مسکونی است. بیشترین املاک تملیکی بانک‌ها مربوط به استان مازندران است که سهمی ۱۱.۳ درصدی از کل املاک تملیکی بانک‌ها را به خود اختصاص داده است.
نظر شما