دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز جمعه از اعمال تحریم‌های جدیدی علیه ایران خبر داد و تحریم‌های جدید را «بالاترین حد از تحریم‌ها که تاکنون علیه یک کشور اعمال شده» توصیف کرد. به دنبال این خبر، استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا، بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و شرکت اعتماد تجارت پارس را به دلیل تأمین منابع مالی سپاه پاسداران، سپاه قدس و حزب‌الله لبنان در فهرست تحریم‌ها قرار داد.
ارزیابی‌های بین‌المللی از ریسک ارتباط با ایران، تغییر نمی‌کند
در این ارتباط، احمد عزیزی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی و از مدیران ارشد نظام بانکی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرناپلاس گفت: افرادی که با بانک مرکزی ما کار می‌کردند و از تحریم‌های قبلی آمریکا مطلع بودند، بعد از تحریم جدید، ارزیابی خودشان را به شکل معناداری تغییر نمی‌دهند. البته شاید چند روز یا چند هفته، به لحاظ توهم قدرتی که آمریکا با اعلان‌های این‌چنینی در دنیا ایجاد می‌کند، اثر کوتاه‌مدتی ایجاد شود. ارزیابی ریسک بانک‌های مرکزی و بانک‌های دنیا که می‌خواستند یا نمی‌خواستند با بانک مرکزی ایران کار کنند، با این اعلان جدید، تغییر معناداری نخواهد کرد.
وی ادامه داد: البته این به این معنا نیست که ارزیابی ریسک خوب بوده است، بلکه در سطحی بوده که نمی‌توانسته اثر معنادار منفی بگذارد. با توجه به اینکه همواره دولت آمریکا معتقد بوده در حال اعمال فشار حداکثری است، به نظر می‌رسد الان در حدی دارند دست و پا می‌زنند که چه کار جدیدی در بحث تحریم‌ها انجام دهند. جالب است که می‌بینیم بیشتر به کار تکرار تحریم‌ها روی آورده‌اند و تحریم‌ها، بیشتر تکرار اعلان‌های گذشته با تعابیر جدید هستند.
لغو تنها یک نوع تحریم، برای نظام مالی بین‌المللی بی‌معناست
عزیزی افزود: این اعلان تحریم جدید، در صورتی که روزی آمریکا بخواهد با ایران مانند برجام و در چنین چارچوبی مذاکره کند، تبعات منفی خواهد داشت. زیرا تحریم‌ها طبقه‌بندی‌های مختلفی دارند که عمده‌ترین آنها تحریم‌های هسته‌ای، حقوق بشر و تروریسم است. بانک مرکزی تحت تحریم‌های غیرتروریسم مانند تحریم‌های هسته‌ای بوده است. هنگام مذاکرات برجام، هدف، لغو تحریم‌های هسته‌ای بود. اگر فرض کنیم آمریکا دوباره به برجام بازگردد و بخواهد مذاکره کند، چه بسا بانک مرکزی در تحریم باقی بماند.
این کارشناس نظام بانکی، تأثیر تحریم جدید را این‌گونه توضیح داد: تحریم جدید، تأثیر روانی و تبلیغاتی کوتاه‌مدت دارد. ما به لحاظ فنی باید این نکات را بشناسیم و در آینده اگر بخواهیم هدف‌گذاری برای لغو تحریم‌ها داشته باشیم، همه تحریم‌ها را هدف بگذاریم، نه صرفاً تحریم‌های هسته‌ای را. برای صنعت مالی جهان بی‌معنا خواهد بود که تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود و تحریم‌های تروریستی پا برجا بماند. همان‌طور که در گذشته هم دیدیم، برداشتن تحریم‌های هسته‌ای از بخش مالی و اقتصادی ایران، در بخش بانکی، اثر معناداری نداشت و روابط نظام بانکی با دنیا به شرایط قبل از تحریم‌های اتمی بازنگشت. در آینده هم باید این ملاحظه را داشته باشیم.
ارتباطات مالی-بانکی با کشورها، جایگزین سیستم‌های بین‌المللی نیست
وی در پاسخ به این سؤال که راهکارهایی مانند اتصال سپام (سامانه پیام‌رسانی مالی الکترونیکی) به پیام‌رسان بانکی روسیه تا چه میزان در کاهش آثار تحریم‌های جدید مؤثر است، گفت: اگر پیام‌رسان روسی بخواهد جایگزین سیستم سوئیفت شود، زمان‌بر است؛ همان‌طور که دهه‌های متعددی طول کشید تا خود سیستم سوئیفت در دنیا به بلوغ فعلی رسید. چنین روابطی بی‌اثر نیستند، اما در بلندمدت به‌شرط اینکه این سیستم بتواند خود را به‌عنوان رقیبی برای سیستم سوئیفت معرفی کند، اثرگذار خواهد بود. در غیر این صورت، ارتباطات مالی-بانکی ما با روسیه و چین، از زمان قبل از برجام، دوران برجام و پس از خروج آمریکا از برجام، نتوانست جایگزین کاملی برای سیستم بدیل بانکداری بین‌الملل باشد.
صندوق توسعه ملی روابط بین‌المللی اندکی دارد
عزیزی درباره قرار گرفتن صندوق توسعه ملی در فهرست تحریم‌ها گفت: اثر تحریم صندوق توسعه ملی از اثر تحریم بانک مرکزی، بسیار کمتر است. به دلیل اینکه صندوق توسعه ملی ایران، بر خلاف صندوق توسعه ثروت‌های کشورهای نفت‌خیز و غیر نفت‌خیز دیگر، سازمان‌دهی، مدیریت دارایی و مسائل فنی و فرآیندهای حرفه‌ای متفاوتی دارد و بیشتر، ناظر و متکی بر سازمان‌دهی داخل کشور است و روابط خارجی صندوق، در سطح حداقلی قرار دارد.
این کارشناس مسائلی مالی در انتها تأکید کرد: آمریکا به خاطر استیصال و نیاز به تبلیغات در شرایط موجود و اینکه به کشورهای عربی نشان دهد اقداماتی علیه ایران انجام می‌دهد، صندوق توسعه ملی را در فهرست تحریم‌ها قرار داده است. در حالی که این تحریم، به لحاظ محتوایی تأثیر معناداری نخواهد داشت.
گفت‌وگو از مریم‌السادات علم‌الهدی
نظر شما