این تغییرات در تمامی سطوح جامعه ریشه دوانیده و غالباً الزامات خود را به مناسبات اجتماعی تحمیل می‌كند و جامعه را به دنبال خود می‌كشاند.
جوانان كه در هر عصری، طبقه آماده تغییر، اقبال و استقبال از دگردیسی‌های بنیادین بوده‌اند، در عصر كنونی هم زیرساختی اجتماعی و آماده برای گسترش هرچه بیشتر این بازآرایی‌های اجتماعی هستند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد قریب به اتفاق نوجوانان و جوانان به نحوی از انحاء با تكنولوژی‌های روز و شبكه اینترنت و تلفن‌های همراه هوشمند در ارتباط دائمی هستند، تا حدی كه گاهی از این الگوی تغییر به‌مثابه تهدیدی جدی و بحران در جوامع یاد می‌شود كه به نظر می‌رسد عدم توانایی و امكان كنترل و هدایت و فضای گنگ و مبهم و بسیار متغیر و پیش‌رونده این حوزه‌ها، از دلایل اصلی این نگرانی دولت‌ها و مراجع فرهنگی و متولیان نظام آموزش و پرورش است.
موضوع محوری این یادداشت لزوم پرداختن هرچه سریع‌تر به توسعه متوازن اطلاعاتی و ایجاد زیرساخت‌های اصولی برای جوانان و نوجوانان ایران است. به عبارت دیگر، دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و آموزش و پرورش به‌عنوان متولیان اصلی اجرای سیاست‌های مرتبط با این گروه در درجه اول و وزارت ورزش و جوانان در مرحله بعدی باید نقش تاریخی خود را در آماده‌سازی الكترونیكی جوانان پذیرفته و ایفا كنند.
آنچه محل نظر این یادداشت است توجه دادن به موضوعی مهم موسوم به رِگ‌تك‌ها است. رگ‌تك كه مخفف Regulation Technology است، در یك تعریف مختصر عبارت است از تكنولوژی‌هایی كه وظیفه افزایش آمادگی الكترونیك و تطابق‌پذیری بین شهروندان (در اینجا جوانان) با قوانین و سیاست‌های موجود را دارد.
*هویت یكتای دیجیتال
رگ‌تك‌ها در دنیا بعد از همه‌گیر شدن فناوری‌های مالی موسوم به فین‌تك‌ها توسعه یافتند. به عبارت دیگر، افزایش نفوذ و استفاده مردم از این نرم‌افزارها و اپلیكیشن‌های پولی، مالی و بانكی باعث شد بانك‌ها و مراكز مالی و اقتصادی و دولت‌ها برای كنترل و همچنین جلوگیری و پیشگیری از تخلفات مالی، موضوع قوانین را هم به فرآیندهای فین‌تك‌ها محل تأمل و دقت قرار دهند، كه رگ‌تك‌ها، این وظیفه را به عهده گرفته و خود به تكنولوژی‌هایی مستقل و همچنین محبوب هم برای مردم و هم برای ارائه‌دهندگان خدمات در حوزه‌های مختلف تبدیل شدند. مردم به دلیل سهولت استفاده و گارانتی و تضمین حقوق قانونی خود به رگ‌تك‌ها اعتماد كردند و مؤسسات خدمات دهنده الكترونیكی و همچنین دولت‌ها به هدف نظم و سامان بیشتری كه حجم عظیم استفاده كننده از خدمات مجازی ایجاد می‌كرد مجبور به همكاری و پذیرش رگ‌تك‌ها شدند.
یكی از مهم‌ترین رگ‌تك‌ها و به اعتقاد نگارنده مهم‌ترین حوزه رگ‌تكی در دنیا موضوع «هویت یكتای دیجیتال» Unique Identification)) موسوم به UID است. هویت دیجیتال عبارت است از تكنولوژی مقرراتی یا رگ‌تكی كه افراد را در فضای مجازی نمایندگی كرده و از منافع و حقوق آن‌ها محافظت می‌كند.
هویت دیجیتال از مهم‌ترین الزامات برای آمادگی بالای الكترونیك، توانمندسازی الكترونیك و توسعه موزون اطلاعاتی در جامعه است. بدیهی است افزایش حجم و نفوذ و گسترش سیل‌آسای خدمات الكترونیك، مبتنی بر فضای مجازی با همه خلاقیت‌هایی كه در طراحی‌های آن‌ها صورت می‌گیرد، عملاً جامعه را در استفاده از آن‌ها عقب خواهد گذاشت و این توسعه ناموزون به ضرر هر دوسوی اكوسیستم الكترونیك خواهد بود. از طرف دیگر، غفلت از این زیرساخت مهم و حیاتی منجر به توسعه نامتوازن اطلاعاتی در جامعه خواهد شد به این معنی كه افراد با آمادگی الكترونیك پایین و فرودستان و كمتر برخورداران اجتماعی هر روز بیش از پیش از جامعه‌ای كه خودش را با الزامات الكترونیك هماهنگ می‌كند دور خواهد افتاد و رفته‌رفته از آینده قریب‌الوقوع اكوسیستم‌های شهری و اجتماعی حذف خواهند شد و ما با لشكری از فقرای اطلاعاتی روبه‌رو خواهیم شد كه در عمل از هیچ‌یك از خدمات اجتماعی نمی‌توانند استفاده كنند.
بخش اعظم این پیشگیری‌ها بر عهده دولت است، زیرا می‌تواند در قالب یك كالای عمومی و زیرساخت، امكان این توسعه متوازن را از كودكی، نوجوانی و جوانی برای جامعه فراهم كند.
آنچه مهم است، انتفاع بسیار جدی كشور و سه وزارتخانه علوم تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان در ساماندهی و انجام وظایف خود هم هست. اختصاص هویت یكتای دیجیتال (UID) فواید بسیاری در خود مستتر خواهد داشت كه به‌تدریج با شكل گرفتن روابط مبتنی بر هویت دیجیتال با دولت الكترونیك و شكل گرفتن Big Data ها و Scoring پروفایل‌ها حاصل خواهد شد كه در زیر اجمالاً به مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهد شد.
*دولت الكترونیك، مهم‌ترین ارزش افزوده حاصل از زیرساخت رگ‌تكی هویت دیجیتال
سرویس‌های ارزش افزوده بسیاری در ایجاد شبكه‌های با آمادگی بالای الكترونیك و دارنده هویت دیجیتال متصور است كه به نفع سه گروه مهم نقش‌آفرین و فعال در حوزه فضای مجازی است. به عبارت دیگر، با گسترش رگ‌تك‌ها، سه گروه مهم دولت، بخش خصوصی و مردم با سادگی و امنیت بیشتری می‌توانند با همدیگر تعامل و از حفاظت از حقوق خود مطمئن باشند و هر روز ارزش‌های بیشتری را در زنجیره ارزش خود به دست بیاورند.
مهم‌ترین ارزش افزوده حاصل از زیرساخت رگ‌تكی هویت دیجیتال، مشخصاً دولت الكترونیك است. در دو دهه اخیر عدم وجود زیرساخت مطمئن و روزآمد دیتای كشور از مهم‌ترین دلایل عدم توفیق دولت الكترونیك بوده است.
ارزش افزوده دوم، امكان وجود داده‌كاوی‌هایی است كه با اجازه كاربران (مردم) با افزایش سطح خدمات‌رسانی و تسهیل و سرعت گرفتن خدمات و همچنین افزایش تطابق‌پذیری جامعه با قوانین كشور است كه اساساً این وظیفه متوجه دولت است و انتفاع آن به جیب مردم و همچنین دولت در افزایش كارآمدی خود و بخش خصوصی در افزایش ظرفیت فعالیت و صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی خود بهره‌مندی خواهند داشت.
ارزش افزوده سوم، امكان ایجاد مدل‌های كشف استحقاق خدمات برای جوانان جامعه است. بسیاری از قوانین مرتبط با جوانان امكان‌های بسیاری را برای استفاده آن‌ها فراهم آورده است كه در خلال میلیون‌ها سطر پیچیده قانونی پنهان است و عملاً كسی از آن‌ها استفاده نمی‌كند. زیرساخت‌های مبتنی بر رگ تك‌ها امكان كشف قوانین مرتبط با تك‌تك افراد جامعه را ایجاد می‌كند و مشخص می‌كند هر فردی به چه حقوقی دسترسی دارد مستقل از اینكه خود و دستگاه متولی بدانند یا ندانند.
ارزش افزوده چهارم، مرتبط با ردپای دیجیتال جوانان موسوم به Foot Print است كه این اصطلاح به الگوهای رفتار افراد در فضای دیجیتال مربوط می‌شود كه طبق معمول با ترجمه ناصحیح و تفاسیر امنیتی هم در سطح دستگاه‌های كشور و هم نزد مردم به‌نوعی كنترل و جاسوسی تفسیر و تعبیر شده یا دست‌كم به ذهن متبادر می‌كند. در حالی‌كه ردپای دیجیتال افراد از مهم‌ترین ابزار احراز هویت‌های ساده و تكرارناپذیری فرآیندها و امكان تسهیل در اخذ خدمات الكترونیكی است.
ارزش افزوده پنجم، مرتبط با نظرسنجی‌هایی است كه می‌تواند به‌طور دائم از جمعیت هدف دقیق و با تعداد زیاد و با شرایط موردنظر پرسشگران و با حداقل هزینه عملیات است و از همه مهم‌تر اینكه در این مدل می‌توان هزینه نظر افراد را هم به آن‌ها پرداخت كرد. این روش كه در دنیا به Crowd Sourcing شهرت دارد از مهم‌ترین تكنولوژی‌های رگ تكی و تعاملی است كه از محبوبیت زیادی هم برخوردار است.
*هویت دیجیتال و امنیت اطلاعاتی
ارزش افزوده ششم، امنیت اطلاعاتی است كه هویت دیجیتال UID ایجاد می‌كند. هویت دیجیتال امن افراد، این امكان را ایجاد می‌كند كه افراد بدون دادن اطلاعات به خدمات رسانان و حتی دولت از خدمت موردنظر بهره‌مند شوند و اطلاعات خود را به هزاران سایت اظهار نكنند.
ارزش افزوده هفتم، مرتبط با انواع فرآیندهای استعدادیابی در كودكان، نوجوانان و جوانان است. به عبارت دیگر، با داشتن پروفایل افراد كه با هویت دیجیتال از آن محافظت شده و مدیریت اطلاعات آن نزد كاربر است با استفاده از انواع روش‌های هوش مصنوعی AI بر اساس مختصات و شرایط و توانمندی افراد، استعدادهای بالقوه آنان به‌سادگی كشف و هم برای افراد و خانواده‌هایشان مزیت است و هم دولت می‌تواند بر اساس آن اطلاعات سیاستگذاری هدایت تحصیلی و مهارتی و انواع حمایت‌ها را به فرآیند سیاستگذاری وارد كند.
ارزش افزوده هشتم، ظرفیت عملیاتی كردن قوانین مرتبط با GDPR است. قانون اروپایی GDPR به‌عنوان یك الگو به‌طور خلاصه عبارت است از «بودن اجازه انحصاری مدیریت داده‌های فردی در اختیار خود شخص». قوانین مشابه GDPR صرفاً با وجود پروفایل‌های اطلاعاتی و هویت دیجیتالی قابلیت پیاده‌سازی دارد.
ارزش افزوده نهم، ایجاد زیرساخت برای آموزش مجازی موسوم به E-learning است. برای ایجاد فضای تعاملی بین دانش‌آموزان و دانشجویان و مدارس و دانشگاه‌ها و تولیدكنندگان محتوای آموزشی هویت دیجیتال و ارسال هدفمند محتوای آموزشی و تعامل علمی بین معلمان و اساتید و دانشجویان و دانش‌آموزان جزو پیش‌نیازهاست.
ارزش افزوده دهم، امكان ایجاد ارتباطات بین‌المللی است. از آنجا كه فعالیت‌های علمی و آموزشی در كشور در حلقه‌های بسته موسوم به Close Loopها در جریان است. اساساً به دلیل عدم حضور در مدارهای اطلاعاتی و داده‌ای بین‌المللی، قابلیت جستجو شدن ندارد و اصطلاحاً Searchable نیستند. هویت دیجیتال امكان حضور با پروفایل مشترك بین مراكز آموزشی داخلی و خارجی را برای جوانان و اساتید فراهم می‌كند.
ارزش افزوده یازدهم، هدایت جوانان در رشته‌های تحصیلی و جلوگیری از تورم در رشته‌های خاص بنا به احتیاج و ظرفیت كشور و تحلیل فضای رقابتی با وجود ظرفیت پروفایل و هویت دیجیتال امكان‌پذیر خواهد بود.
*سربازی تخصصی شعاری فراموش شده
ارزش افزوده دوازدهم، مرتبط با خدمت سربازی برای پسران است. در حال حاضر نه‌تنها سربازی تخصصی در كشور در حد چند سند و شعارها باقی مانده، بلكه از حداقل‌های مهارتی و علمی پسران در راستای منافع كشور و تجربه‌اندوزی بیشتر خود جوانان بهره‌برداری نمی‌شود. برای این مهم نیز هویت دیجیتال و پروفایل افراد می‌تواند نقش بسیار كافی و مؤثر ایفا كند.
ارزش افزوده سیزدهم، جلوگیری از مهاجرت نخبگان در كشور است. اساساً در كشور مكانیسمی برای كشف نخبگان به‌صورت از بالا به پایین top down وجود ندارد و نخبگان احتمالی باید خود را به كشور اثبات و فرآیندهای پیچیده‌ای را طی كنند. در صورتی كه با تحلیل فعالیت‌های علمی افراد و با استفاده از زیرساخت‌های پروفایلی رگ تكی كشور می‌تواند با حمایت‌های دقیق و بدون خطا امكان از دست رفتن منابع انسانی نخبه كشور را كاهش دهد.
ارزش افزوده چهاردهم، امكان حمایت‌های هدفمند و به‌اندازه و به‌موقع از نسل جوان كشور است. بسیاری از قوانین و سیاست‌های حمایتی كه هزاران سطر قانون و آیین‌نامه را شامل می‌شود، متوقف به نبود داده و اطلاعات به‌روز و همچنین عدم امكان فرآیندی و فقدان آمادگی نهادی در كشور است كه با رگ‌تك‌ها و هویت‌های دیجیتال قابل‌رفع است.
ارزش افزوده پانزدهم، ساماندهی و عدالت در حوزه ورزش جوانان است، بسیاری از سیاستگذاری‌های ابتر و غیرقابل اجرا در حوزه ورزش نتیجه فقدان شبكه داده‌ها و اطلاعات و تعامل بین جوانان و متولیان ورزش كشور است. در واقع پروفایل ورزشی افراد از مهم‌ترین وظایفی است كه می‌تواند بر بستر هویت دیجیتال شكل بگیرد و عدالت در حوزه ورزش و تسهیل فرآیندها را شامل شود.
ارزش افزوده شانزدهم، صرفه‌جویی بسیار زیاد در سوخت، كاغذ، زمان و انرژی افراد و دستگاه‌های دولتی است كه مشخصاً به محیط زیست و الگوهای توسعه پایدار ارتباط پیدا می‌كند. كه بداهت موضوع چنان است كه نیاز به توضیح نیست.
ارزش‌های افزوده بسیار دیگری هم طبیعتاً قابل تشریح است كه از حوصله این یادداشت خارج است. در آخر اهمیت هویت دیجیتال از همان روزهای اول تماس كودكان با جامعه زیرساختی بسیار پرظرفیت ایجاد می‌كند كه پیشاپیش می‌توان رفع بسیاری از مشكلات فرآیندی را در آن پیش‌بینی كرد و بخش خصوصی فعال در حوزه‌های مختلف می‌تواند با استفاده و تعامل با این زیرساخت به كمك دولت و دستگاه‌ها آمده و در چارچوب قوانین موجود و با امنیت كامل بسیاری از خدمات را بر عهده گرفته و ارائه دهند.
*پژوهشگر سیاستگذاری دولت الكترونیك
تهران- ایرناپلاس- دهه اخیر، به طرز حیرت‌آوری مناسبات بین جامعه و نهادهای اجتماعی را تغییر داده است. در این میان نقش اصلی تكنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی و آمادگی مردم برای استقبال از تغییرات سیل‌آسای اطلاعاتی و ارتباطی غیرقابل كتمان است.