به گزارش ایرناپلاس، جامعه ایران به دلیل سنگین‌ترین تحریم‌های اقتصادی و شیوع کرونا در شرایط سختی قرار گرفته است. در شرایطی که معیشت بسیاری از خانواده‌ها با مشکل مواجه شده، دادن وعده‌هایی آنچنانی و رسیدن به وضعیت ایده‌آل با خروج از بحران اقتصادی، در صورتی می‌تواند برای مردم جذاب باشد که قابلیت اجرایی داشته باشد؛ اما آنچه در این زمینه مورد بی‌توجهی قرار گرفته، بی‌توجهی به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در اینگونه وعده دادن‌هاست.
علاوه بر این وعده‌ها، در جریان مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری، با حجم زیادی از تخریب و سیاه‌نمایی مواجه‌ایم که با نوع برگزاری مناظره‌ها و نقایص آن، شدت بیشتری پیدا کرده است. بی‌تردید این سیاه‌نمایی‌ها امید مردم را ناامید می‌کند و دامن آینده کشور و مسئولان آن را خواهد گرفت.
با حبیب عباسی کارشناس رسانه و مدیر مسئول خبرگزاری شفقنا درباره لزوم رعایت اصول اخلاقی در مناظره‌ها و تبلیغات کاندیداهای ریاست جمهوری و پیامدهای نادیده گرفتن آن بر جامعه گفت‌وگو کردیم.
ایرناپلاس: به نظر شما کاندیداهای ریاست جمهوری در تبلیغات و فعالیت رسانه‌ای چگونه عمل کنند تا هم مواضع خود را تبیین کرده و هم تخریب و سیاه‌نمایی نداشته باشند؟
عباسی: لازمه برگزاری انتخاباتی صحیح، قانون‌مند و پرشور با مشارکت گسترده این است که همه دست‌اندکاران امر انتخابات به‌خصوص نامزدها، ستادها و هواداران آنان اخلاق را رعایت کنند.
همه نامزدهای این دوره انتخابات ریاست جمهوری باید دقت داشته باشند که در اتخاذ مواضع و شعارهای انتخاباتی به‌گونه‌ای سخن نگویند که نه تنها به شناخت و معرفی خود کمک نکند، بلکه باعث گسترش بد اخلاقی در جامعه شود. برای اشخاصی که قصد دارند در نظام جمهوری اسلامی بر کرسی ریاست دولت تکیه بزنند، قباحت دارد برای کسب رای و قدرت به وعده‌های پوچ و دروغین و تهمت و تخریب یکدیگر روی آورند. در شرایط ویژه‌ای که کشور با آن مواجه است و مردم در مشکلات و گرفتاری‌های بسیاری قرار دارند، بیان هر شعار و وعده‌ای از سوی هر یک از کاندیداها که اجرایی شدن آن امکان پذیر نیست، بی‌انصافی و بی‌اخلاقی محض است.
بنابراین ضروری است کاندیداها به جای طرح مسائل حاشیه‌ساز، رسانه‌پسند و منحرف کردن اذهان عمومی از مسائل اصلی کشور بر ارائه دقیق برنامه خود تمرکز کرده و از تخریب یکدیگر پرهیز کنند. اگر هر کسی ضمن نقد منصفانه، برنامه‌های خود را تبیین کند، شاید اندکی به حل مشکلات کشور کمک کند.
مشکل ما این است که مدام عیب‌های دیگران را می‌گوییم. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «در خانه بمانید، مشکل را در خانه حل کنید و در بیرون از خانه یک‌صدا با قبله و جهت واحد حرکت کنید.»
متاسفانه چون فضای نقد و نظرهای کارشناسانه در صداوسیما، فضای مجازی و برخی رسانه‌ها وجود ندارد، رقبای انتخابات برای غلبه بریکدیگر گاه چنان علیه یکدیگر پرده‌دری می‌کنند که افکار عمومی متحیر و متعجب می‌شوند. تحقیر و توهین به یکدیگر در هیچ جای دین و انسانیت نه تنها توصیه نشده بلکه همواره مورد مذمت و سرزنش ائمه(ص) قرار گرفته است.
رفاقت در عین رقابت
ایرناپلاس: با توجه به حضور مردم در فضای مجازی و دسترسی به اطلاعات، تخریب دیگر نامزدها چقدر به نفع‌شان است و چه تاثیری دارد؟
عباسی: واضح و مشخص است که تخریب یکدیگر چه در فضای انتخابات باشد و چه در جریان زندگی مردم، هیچ جایگاهی ندارد؛ تخریب یعنی خراب کردن یکدیگر؛ در هیچ جای دین، قرآن، آیات و روایات نمی‌بینیم که سفارش به تخریب کرده باشند، بلکه برعکس، به شدت از تخریب برحذر می‌دارند و سفارش به تقوا می‌کنند.
تخریب کاندیداها توسط یکدیگر هم به ضرر خود و هم به ضرر کاندیدای رقیب و هم به ضرر جامعه است. هریک از نامزدها که به میدان آمده‌اند تا جامعه را به رفاه، آسایش، صلح و ثبات برسانند، اگر بنا باشد خود از شیوه غیراخلاقی تخریب استفاده کنند، جامعه روی خوش نخواهد دید.
در فضای مجازی نیز بهتر است کاندیداها و هواداران آنان فضای رفاقت در عین رقابت را فراهم کنند، نه اینکه با شیوه‌های مختلف بر صورت یکدیگر چنگ بیاندازند. بسیاری از آنچه در فضای مجازی تهیه و منتشر می‌شود، حریم‌های مختلف اخلاق را درمی‌نوردد. شیوه رسواسازی یکدیگر و افشاگری‌های بدون سند و مدرک، شیوه یک فرد مسلمان نیست. نباید برای رای آوردن به هر شیوه‌ای توسل جست.
البته مسئولان برگزار کننده انتخابات نیز در جریان تبلیغات باید آنچه را تخریب قلمداد می‌شود، بررسی کنند و اجازه سیاه‌نمایی علیه افراد و جریان‌ها را بدون پشتوانه قانونی و اخلاقی ندهند.
سیاه و سفید دیدن عملکرد دولت‌ها اشکال دارد
ایرناپلاس: شعارها و وعده‌های غیر واقعی و سیاه‌نمایی در دراز مدت چه پیامدهای برای مردم دارد؟
عباسی: واقعا برخی از شعارها غیرعملی، غیر واقعی و زمان‌برند. اینکه شعارهای غیرواقعی بدهیم برای اینکه رای کسب کنیم با اینکه حق و حقیقت را بیان کنیم، حتی به این قیمت که در این رقابت پیروز ظاهری نباشیم، دو رویکرد متفاوت است که هر شخصی با توجه به انسانیت خود یکی از این دو رویکرد را انتخاب می‌کند.
شهید بهشتی می‌گوید: «من برخورد تلخ صادقانه را بر شیرینی برخورد منافقانه ترجیح می‌دهم.» پس صادقانه سخن بگوییم؛ ممکن است که با وعده‌ها و شعارهای دروغین مردم را جذب کنیم و رأی بیاوریم، اما پس از مدتی که همه متوجه شدند این وعده‌ها سراب بوده، مردم دلسرد و بی‌اعتماد می‌شوند که بی‌اعتمادی مردم نسبت به مسئولان آسیب‌های بسیاری به دنبال خواهد داشت.
طبعا سیاه و سفید دیدن عملکرد این دولت و دولت گذشته هم اشکال دارد، دولت‌ها و عملکردشان با اصول علمی و منطقی مبتنی بر آمار و داده‌ها باید نقد شوند. صرفا با کلی‌گویی و سیاه‌نمایی یا سفید دیدن کلی نمی‌توان نتیجه مطلوبی گرفت.عده‌ای بر این باورند که می‌توانند به بهانه خدمت به نظام و مردم دروغ بگویند، اما نمی‌دانند همین که دروغ گفتند، دیگر فاسد و فاسق شدند و امکان ندارد که بتوانند خدمت کنند. مشی امیرمومنان علی(ع) این بود که حقیقت را بگوید و فایده اخلاقی‌اش این است که شاید هیچ چیز مانند شفافیت در حکومت و مدیریت فراهم‌کننده سرمایه اجتماعی نیست و یکی از عوامل جدی آسیب‌زننده به سرمایه اجتماعی پنهان کاری، وعده‌های دروغین و شعارهای پوچ و توخالی است. لذا رویکردهای این چنینی باعث بی‌اعتمادی مردم می‌شود، مردم به شعارها و برنامه‌های بی‌پشتوانه توجه نمی‌کنند و منتظرند برنامه کارآمد و عملی کاندیداها برای اداره کشور را ببییند و بخوانند.
طبعا سیاه و سفید دیدن عملکرد این دولت و دولت گذشته هم اشکال دارد، دولت‌ها و عملکردشان با اصول علمی و منطقی مبتنی بر آمار و داده‌ها باید نقد شوند. صرفا با کلی‌گویی و سیاه‌نمایی یا سفید دیدن کلی نمی‌توان نتیجه مطلوبی گرفت. باید هم صراحت داشت و هم صداقت. همه نامزدها و مسئولان، نباید به گونه‌ای سخن بگویند که گویا خود از کره‌ای دیگر به ایران آمده و حال در فرصتی چهار ساله کشور را به سرمنزل مقصود می‌رسانند.
ایرناپلاس: با توجه به نکاتی که گفتید، نامزدهای ریاست جمهوری برای جلب اعتماد مردم چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند؟
عباسی: کشور اکنون در شرایط خاص و ویژه‌ای به سرمی‌برد و مردم منتظرند ببینند آیا نامزدها نسخه قابل اجرا و نجات‌دهنده برای کشور دارند؟ دیگر زمان کلی‌گویی و برنامه مناسب نداشتن برای کشور گذشته؛ اگر کاندیداها برنامه مناسبی برای اداره کشور ارائه کنند به طور حتم با اقبال مردم مواجه خواهند شد. نامزدها متناسب با شرایط کشور در داخل، منطقه و صحنه بین‌الملل باید برنامه‌های خود را ارائه کنند.
متاسفانه برخی نامزدها برنامه‌های غیرقابل اجرا و تخیلی ارائه می‌کنند. اکنون زمان گفتار درمانی و سخنرانی نیست. باید صداوسیما فرصتی را فراهم کند تا کارشناسان خبره و بی‌طرف برنامه، همه نامزدها را مورد نقد و بررسی علمی و کارشناسانه قرار دهند.
اگر با مردم صادقانه، صریح و شفاف سخن گفته شود، اعتماد مردم جلب خواهد شد. نامزدی که متکی بر اصل شفافیت، اعتماد و قدرت مردم دولت خود را تشکیل دهد، می‌تواند اقدامات بسیاری را انجام دهد. نامزدی که گره‌گشای مشکلات مردم باشد نه اینکه خود گره‌ای بر گره مشکلات مردم بیافزاید، می‌تواند اعتماد مردم را جلب کند.
ایرناپلاس: به نظر شما در این غوغای رسانه‌ها و فضای مجازی، مردم چگونه می‌توانند سخنان راست و درست را از نادرست تشخیص دهند؟
عباسی: متاسفانه دامنه اخبار فیک(دروغ) در فضای مجازی به‌اندازه‌ای گسترده است که نه تنها مردم بلکه گاهی متولیان امور را نیز سردرگم و به خود مشغول می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیشتر مردم وقت زیادی را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و در برابر اخبار متفاوتی قرار دارند.
در ابتدا مردم نباید هیچ خبر بدون منبع معتبری را بخوانند و باور کنند. خبر بدون منبع معتبر خود ذاتا خبری گمراه کننده است. بسیاری از خبرها از کنار هم قراردادن نکاتی درست و غلط ساخته و طراحی می‌شود که با اندکی دقت، مخاطب متوجه خواهد شد که اینگونه خبرها چقدر قابل اعتنا هستند.
مردم باید درباره پیام‌های مختلفی که می‌بینند یا می‌خوانند کمی بیشتر تامل کنند و با نگاهی سریع و گذرا از کنار پیام‌ها عبور نکنند؛ تامل درباره اخبار متفاوت راستی و نادرستی خبر را برای مردم روشن خواهد کرد.
در اینجا چون موضوع انتخابات است، مردم ضمن شنیدن سخنان نامزدهای مختلف باید تامل بهتر و بیشتری کرده و ببینند چقدر از آنچه نامزدها می‌گویند عملی است، چقدر شعاری است؟ چقدر دارای پشتوانه است؟ چقدر اخلاقی و چقدر اتهام و بدون پشتوانه است؟