به گزارش ایرناپلاس، کادر بهداشت و درمان کشور روزهای سخت و طاقت‌فرسایی را سپری می‌کنند. خدمت‌رسانی به بیماران کرونایی همراه با ماسک و پوشش لباس‌های محافظ، سختی کار را برای آنها دو چندان کرده است.
کرونا همچنان روزهای اوج خود را سپری می‌کند و وضعیت به اندازه‌ای خطرناک شده که همه ارگان‌ها، نهادها و سازمان‌ها به میدان آمده‌اند تا با یادآوری پروتکل‌های بهداشتی و تشویق مردم به ماسک زدن و در خانه ماندن، بتوانند میزان ابتلا و مرگ‌ومیر را کاهش دهند.
اما در این وضعیت، فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که تعجب همگان را برانگیخت و واکنش‌های بسیاری را هم در پی داشت. این فیلم، حراجی یک فروشگاه در غرب تهران را نشان می‌داد که جمعیت زیادی به طور فشرده و در فضایی سربسته، در حال ورود به فروشگاه برای خرید هستند.
باورش سخت بود که این اتفاق دقیقا در روزهای اوج کرونا و در حالی که روزانه تعداد زیادی از هموطنان مبتلا شده و جان خود را از دست می‌دهند، روی داده است.
بعد از این ماجرا حمیدرضا گودرزی معاون استاندار تهران در گفت‌وگو با ایسنا درباره این اتفاق گفت: بی‌تردید با اقدامات اصنافی که موجب تجمع شهروندان شوند برخورد خواهد شد. از اصناف هم درخواست می‌کنیم در چنین شرایطی از این اقدامات خودداری کنند. این فیلم مربوط به مغازه‌ای درون پاساژی در شهرک غرب بوده که موجب تجمع شهروندان شده که با آن برخورد خواهد شد.
اما با توجه به افزایش مرگ‌ومیر هم‌وطنانمان در کشور بر اثر ابتلا به کرونا، این پرسش مطرح شده که چرا مردم همچنان به این ویروس کشنده بی‌توجه هستند و ریسک خرید از یک حراجی را با سلامتی خود و دیگران معاوضه می‌کنند؟
دکتر اصغر مهاجری جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این زمینه به پرسش‌های ایرناپلاس پاسخ داد.
سکان‌داران فرهنگی جامعه باید مطالعه و کار کنند
مهاجری درباره دلایل اتفقاتی همچون هجوم مردم به یک حراجی در اوج کرونا به خبرنگار ایرناپلاس گفت: وقتی مساله‌ای در یک فرآیند طولانی مدت الگو و مد شده و مدام هم در جامعه تکرار شود، تبدیل به یک خرده فرهنگ می‌شود.
هجوم مردم برای خرید از حراجی‌ها با توجه به خطرات کرونا ناشی از مواردی همچون بالا بودن میزان احساس ناامنی است. یعنی افراد احساس می‌کنند که اگر زودتر آن کالا را نخرند فردا قیمت‌ها بالاتر می‌رود و کالای مورد نظر هم نایاب می‌شود.
در جامعه‌شناسی فرمولی داریم که طبق آن، «تکرار» عادت می‌آورد؛، «عادت» هم به «باور» تبدیل می‌شود. مردم به اندازه‌ای این اتفاق را تکرار کرده‌اند که براساس تجربه‌های زیستی خود، اگر به حراجی‌ها نروند و چیزی نخرند، آن کالا فردا کمیاب و گران می‌شود. در واقع این مساله به یک باور فرهنگی تبدیل شده است.وی ادامه داد: اگر بخواهیم چنین اتفاقاتی را در جامعه شاهد نباشیم باید مسئولان و متولیان، راهکارهایی را به کار گیرند. نخست اینکه باید کار فرهنگی انجام شود و این رفتارها که با تکرار و در طول زمان به عادت و سپس به باور تبدیل شده است، از بین رود.
ما در جامعه‌شناسی فرمولی داریم که طبق آن، «تکرار» عادت می‌آورد؛، «عادت» هم به «باور» تبدیل می‌شود. مردم به اندازه‌ای این اتفاق را تکرار کرده‌اند که براساس تجربه‌های زیستی خود، اگر به این حراجی‌ها نروند و چیزی نخرند، آن کالا فردا کمیاب و گران می‌شود. در واقع این مساله به یک باور فرهنگی تبدیل شده است. کسانی که سکان‌داری فرهنگی جامعه را در دست دارند باید روی این باور مطالعه و کار کنند.
این جامعه‌شناس افزود: مساله دوم اینکه، باید امنیت اقتصادی وجود داشته باشد. زمانی که امنیت و ثبات در قیمت‌ها وجود ندارد، افراد تلاش می‌کنند در این ناامنی، سریع‌ترین راه را انتخاب کنند. حال ممکن است این راه‌حل، هجوم باشد یا هر راه دیگری.
مهاجری گفت: مردم، سالیان زیادی برای خرید کالاهایی که احساس می‌کنند قیمتشان پایین‌تر است یا فردا ممکن است دیگر یافت نشود هجوم برده‌اند که این تکرار، تبدیل به عادت و باور شده است. باورشان شده که هرجا صفی تشکیل شده حتما خبری است یا هر جا تجمعی و هجومی است حتما یک ارزانی است و فردایش گران می‌شود. این‌ها تبدیل به باور شده است.
ضرورت ترسیم یک راهبرد در نظام رسانه‌ای
این استاد دانشگاه با شرح وظایف برخی از نهادها درخصوص تغییر باور مردم در جامعه، به اهمیت نظام اقتصادی و ثبات پول ملی کشور نیز اشاره کرد و گفت: پول ملی به عنوان یک شاخص اساسی اقتصادی و تبلور اکثر ارزش‌های جامعه باید ثبات پیدا کند.
او درباره به کارگیری راهکارهایی که به کمک آنها، دیگر شاهد هجوم مردم به حراجی‌ها در دوران کرونا و بحران‌های شبیه به آن نباشیم، گفت: حال اگر بخواهیم در مورد تغییر این باور صحبت کنیم باید نظام دانشگاهی و مراکز پژوهشی تلاش کنند و به سکان‌دارن و برنامه‌ریزان فرهنگی جامعه راهکار ارائه دهند. همچنین اصحاب رسانه به‌ویژه در رسانه ملی و دیگر رسانه‌ها باید بیشتر تلاش کنند. چون امروز رسانه‌های مجازی مهمتر از رسانه‌های ملی هستند.
مهاجری خاطرنشان کرد: در هر صورت باید براساس مطالعات علمی و پژوهش پایه، یک راهبرد در نظام رسانه‌ای شکل بگیرد که این باور را بشکند و این عادت تغییر پیدا کند. این رفتار فرهنگی ما که بر اساس آن اگر یک‌جا تجمع و صف است حتما کالای ارازانی به فروش می‌رسد و فردا دیگر پیدا نمی‌شود، باید تغییر کند. این تغییر نیز تحقق پیدا نمی‌کند مگر اینکه استراتژی و راهبرد اجتماعی عوض شود. این راهبرد اجتماعی در اختیار سکان‌داران دیگر مانند وزارت اقتصاد یا بخش‌های مدنی‌تر مانند وزارت کشور هستند.
تغییرات نیازمند برنامه دقیق و بلندمدت
وی افزود: البته بسیاری از بخش‌های فرهنگی و غیرفرهنگی در کشور باید درست عمل کنند. باید بیمه‌ها، تامین‌کنندگان کالا و تضمین‌کنندگان خرید، ورود کنند. این تغییرات نیازمند برنامه دقیق و بلند مدت است. نبود ثبات در مجموعه نهاد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ما در سال‌های متمادی، سبب شده جامعه در یک فرآیند ناامنی فرو برود. لذا ذهن افراد نگران است.