این روزها شرایطی را تجربه می‌کنیم که غیرقابل پیش‌بینی و تصور است. تعطیل شدن مکان‌های عمومی و حتی مغازه‌ها و ماندن در خانه اتفاقاتی است که نه‌تنها مردم کشور ما، بلکه مردم اکثر نقاط دنیا با آن مواجه هستند. سینما هم به‌عنوان یک مکان فرهنگی، تعطیل شده است؛ تعطیلی آن هم در بهترین و ایده‌آل‌ترین زمان اکران فیلم‌ها یعنی همان اکران نوروزی.
با توجه به طولانی شدن حضور ویروس کرونا در جامعه و طولانی شدن تعطیلی سالن‌های سینما، بسیاری از فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و سالن‌داران به فکر جبران خسارت افتاده‌اند.
سازمان اوج و یک تصمیم غافلگیرکننده
روز یکشنبه بود که سازمان هنری اوج تصمیم خود را مبنی بر نمایش آنلاین فیلم «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا اعلام کرد. البته این تصمیم پس از موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مراجع قانونی نمایش اعلام شد. تا جایی که سازمان سینمایی هم با قرار دادن شرایطی، از این موضوع حمایت کرد. اما این اتفاق تا چه اندازه می‌تواند به جبران خسارت‌ها بینجامد؟
آیا چون خروج، فیلمی دولتی بود، به‌راحتی تصمیم به این کار گرفته است؟ آیا فیلم‌های خصوصی با اکران آنلاین متضرر نمی‌شوند؟
با سه تهیه‌کننده سینما این موضوعات را در میان گذاشتیم که در ادامه می‌خوانید.
اکران آنلاین برای بخش خصوصی راهکار صحیحی نیست
سعید خانی، تهیه‌کننده سینما و مدیرعامل شرکت پخش «خانه فیلم» درباره اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی با توجه به تعطیلی سینماها، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: شخصاً با این مسئله مخالف هستم. به دلیل اینکه صنعت vod در کشور ما مانند پلتفرم‌هایی مثل نتفلیکس، آمازون و vodهای کشورهای خارجی که کاربر زیادی دارند، جا نیفتاده است. هزینه یک فیلم حداقل ۴ میلیارد تومان است، هیچ‌وقت vod نمی‌تواند بازگشت سرمایه‌ای برای فیلم‌ها داشته باشد به‌خصوص فیلم‌های بیگ پروداکشنی مانند فیلم خروج. البته فیلم خروج جزو آثار نهادهایی محسوب می‌شود که شاید بازگشت سرمایه برایشان مهم نباشد. اما برای من به‌عنوان تهیه‌کننده بخش خصوصی، قاعدتاً راهکار صحیحی نیست. این راهکار برای یکسری از فیلم‌هایی است که طبیعتاً ارزان ساخته شده‌اند و با کمک دولت و اختصاص دادن بخشی از سوبسید به این آثار، روی این پلتفرم قرار می‌گیرند که در این روزها مردم بتوانند فیلم ببینند.
خوراک خوب به شبکه‌های ماهواره‌ای
وی در ادامه افزود: اگر فیلمی ساخته شود که در سینما باید اکران شود، اما قبل از اینکه روی پرده نمایش داده شود، در این قالب به دست مخاطب برسد، مشکل‌ساز است، چون ما مانند کشورهای دیگر قانون کپی‌رایت نداریم. ما یک درآمد از سینما داریم یکی هم از نمایش خانگی یا همان vod. درآمد دیگری نداریم که بگوییم تلویزیون آن را به ما پرداخت می‌کند یا رسانه‌های دیگر به ما پول می‌دهند. طبیعتاً ما باید منابعمان را از جاهای دیگر تأمین کنیم.
خانی معتقد است که اگر همین فیلم خروج روی پلتفرم vod بیاید، همان شب همه شبکه‌های ماهواره‌ای آن را پخش می‌کنند و میلیون‌ها نفر مجانی فیلم را تماشا می‌کنند و عملاً به قاچاقچیان و شبکه‌های ماهواره‌ای خوراک خوبی می‌دهیم، وی در ادامه افزود: طبیعتاً با شرایط فعلی که تنها دو پلتفرم فعال هستند و با این میزان کاربر، بازگشت سرمایه‌ای برای صاحبان فیلم وجود ندارد.
حذف جشنواره‌ها و گفتمان وزارت ارشاد
این تهیه‌کننده در پاسخ به این پرسش که شما چه راهکارهایی را به‌جز اکران آنلاین پیشنهاد می‌کنید، بیان کرد: ما در سال جشنواره‌هایی داریم که به اعتقاد من اگر برگزار نشوند، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بهتر است هزینه این جشنواره‌ها را به بدنه سینما، به سینمادار، تهیه‌کننده، اعضای خانه سینما که در حال حاضر بیکار هستند یا اعضای تولید پرداخت کنند. راهکار دیگر این است که برای تعدادی از فیلم‌هایی که اکران قوی ندارند و قرار نیست بفروشند و اساساً فیلم‌های ارزانی هستند، دولت شرایطی را فراهم کند که در vod اکران شوند.
البته سازمان سینمایی پیشنهاد داده و اعلام کرده که ۲۰ درصد به فیلم‌هایی که در شبکه نمایش خانگی عرضه می‌شوند پرداخت می‌کند که از نظر خانی هزینه کمی است و دولت باید بیشتر کمک کند. او راهکار دیگرش را این‌گونه توضیح داد: راهکار دیگری که وجود دارد این است که وزیر ارشاد با وزیر اقتصاد و دارایی گفت‌وگو کند که امسال آن مبلغی هم که به‌عنوان ارزش افزوده است، از سینما حذف شود. دولت خیلی پول ندارد، ولی با چنین پیشنهادهایی امیدوارم بتوانیم همه این بحران را با یکدیگر بگذرانیم.
اکران فیلم‌ها اتفاق خوبی است
حبیب اسماعیلی یکی دیگر از تهیه‌کنندگان سینما، درباره اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: متأسفانه بهترین زمان نمایش فیلم‌ها را از دست داده‌ایم. با نگاهی به گذشته متوجه خواهیم شد که در این ایام چه استقبالی از فیلم‌ها می‌شد و فروش قابل‌توجهی را وارد چرخه اکران سینما می‌کرد. با این اتفاق ناگوار مانند دیگر مشاغل، ضرر هنگفتی به تهیه‌کنندگان و سینماداران وارد شد. به‌خصوص اینکه فیلم کالا نیست که در انبار نگهداری شود و در آینده، گران شود. اکران فیلم‌ها به‌صورت آنلاین اتفاق بسیار خوبی است. با توجه به اینکه فصل خوب سینما را تقریباً از دست داده‌ایم و فیلم‌ها در ترافیک اکران می‌مانند، فکر می‌کنم خیلی خوب است برخی از فیلم‌ها را که ممکن است با این اتفاق نمایش آنها به تعویق بیفتد و در اکران هم جزو فیلم‌های خیلی موفق نباشند، به نمایش درآیند. قطعاً به سود تهیه‌کننده هم هست که فیلم را به این طریق نمایش دهند. البته مشروط به اینکه با قیمت مناسب و کمک سازمان سینمایی فیلم خریداری شود.
اکران آنلاین مشروط به کمک دولت
وی در ادامه بیان کرد: از طرفی هم به مردم کمک می‌شود که روزهایی که ناخواسته در خانه و قرنطینه به سر می‌برند و اوقات بیکاری زیادی دارند، فیلم‌های سینمای ایرانی را زودتر ببینند. ولی همه اینها مشروط به این است که از آنها حمایت شود. نمی‌توان برای هر اثری، اکران آن را پیش‌بینی کرد. چون امکان دارد یک فیلم، اکران معمولی داشته باشد یا اینکه فروشش خیلی بالا باشد.
تهیه‌کننده فیلم «سرکوب» درباره حمایت سازمان سینمایی از نمایش فیلم‌ها در شبکه خانگی افزود: البته سازمان سینمایی هم پیشنهاداتی داده که به قول معروف خساراتی را جبران کند. نمی‌خواهم چانه بزنم اما واقعاً ۲۰ درصدی که سازمان اعلام کرده که کمک می‌کند، مبلغ قابل توجهی نیست؛ مگر خرید فیلم در شبکه‌ها و فروش آنلاین مبلغ بالایی باشد. این اتفاق به این بستگی دارد که فیلم‌ها را به چه قیمتی بخرند. چون شبکه‌های آنلاین ممکن است با قیمت پایینی آنها را بخرند. به اعتقاد من باید به یک مبلغی برسند که عادلانه باشد. البته به این کاری نداریم که فیلم خروج تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار دولتی داشته و شاید خیلی بازگشت سرمایه برایش مهم نباشد. بالاخره فیلم خروج یک اثر مطرحی در جشنواره بود و ساخته کارگردان خوبی هم هست. ممکن است برای فیلمی که بخش دولتی سرمایه‌گذار آن باشد، مبلغی که خریداری می‌شود، زیاد مطرح نباشد. اما برای بخش خصوصی که ارزان‌ترین فیلم‌هایش در سال گذشته زیر یک و نیم تا دو میلیارد تومان تهیه نمی‌شده‌اند، بسیار مهم است.
این کار را می‌پسندم
از سوی دیگر، مرتضی شایسته که او نیز تهیه‌کننده سینماست، درباره اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی که با فیلم خروج آغاز شده است، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به اعتقاد من اتفاق بسیار خوبی است. در حال حاضر چاره‌ای هم نداشتیم. چون بینندگان فیلم‌ها که دیگر نمی‌توانند به سینما بروند، آنلاین می‌توانند این آثار را ببینند. من این کار را خیلی می‌پسندم. ما دو شرکت بزرگ داریم یکی فیلیمو و دیگری نماوا. این دو شرکت می‌توانند این فیلم‌ها را نشان بدهند. یعنی چنین قابلیتی دارند و صاحبان فیلم‌ها می‌توانند به حقشان برسند. این دو شرکت قدرت و توان این را دارند که در حد نت فیلیکس داخلی باشند.
سازمان سینمایی باید مبلغ را بالاتر ببرد
این تهیه‌کننده نیز معتقد است که ۲۰ درصد پرداختی برای فیلم‌های آنلاین کافی نیست: این رقم بسیار پایینی است. اگر این رقم بالاتر برود، فیلمسازان با آن مبلغی که از vod می‌گیرند می‌توانند یک فیلم سینمایی را پوشش دهند.
گزارش از هنگامه ملکی