شهری از توابع شهرستان کهگیلویه با بیش از ۲۳هزار نفر جمعیت که احتمالاً نامش به گوش بسیاری از ما ناآشناست مگر آنکه در حوزه آسیب‌های اجتماعی مطالعه کرده باشیم یا مشتری دائمی ستون حوادث رسانه‌ها باشیم که در آن صورت می‌دانیم نام دیشموک مدت‌های مدیدی است با خودسوزی زنانش مطرح است و از این حیث رکورددار است.
در این میان، یکی از نمونه‌های خودسوزی، مربوط به زنی با نام ثریاست که در ۱۱سالگی با یک پسر ۱۲ساله ازدواج کرد. آنها اختلافات زیادی با هم داشتند و پس از مدتی شوهر ثریا او را تهدید می‌کند که «یا از خانه می‌روی یا بچه کوچکت را می‌کشم». ثریا از ترس به اتاق رفت و با نفت، خود را به آتش کشید. یک دختر جوان دیگر به نام کافی، به دلیل کتک خوردن‌های مستمر از پدر و برادر شوهرش، دست به خودسوزی زد و بعد از ۲۰روز در بیمارستان درگذشت. یک زن باردار به نام زیبا در یکی از روستاهای دیشموک به نام «دلی» خودش را آتش زد و به همراه نوزادی که هفت روز به تولدش باقی مانده بود، جان باخت. زیبا دو فرزند چهار و هفت‌ساله داشت که در زمان وقوع خودسوزی در خانه بودند.
همچنین یک دختر ۱۷ساله در مردادماه سال ۹۸ و دو دختر ۱۴ و ۱۷ساله در اردیبهشت‌ماه در دیشموک خودسوزی کردند. یکی از زنان منطقه در مورد خودسوزی زنان در دیشموک می‌گوید: «اینجا همه زنان از بس کتک می‌خورند خودشان را می‌سوزانند. همه این روستاهای اطراف از چنین زنانی پر است.»
فقر و محرومیت از اصلی‌ترین دلایل خودسوزی‌ها
در ارتباط با این وضعیت زنان دیشموک، امان‌الله قرایی‌مقدم، آسیب‌شناس اجتماعی به ایرناپلاس می‌گوید: «ازدواج‌های زودهنگام، خشونت خانگی علیه زنان، فقر و محرومیت از اصلی‌ترین دلایل خودسوزی‌ها و خودکشی در غرب ایران از جمله ایلام، کرمانشاه، کردستان و کهگیلویه و بویراحمد است. شاید این افراد هیچ راهی برای رهایی از وضعیت موجود نمی‌بینند و با توجه به تکرار زیاد این عمل در اطراف خود، اولین راهی که به ذهنشان می‌رسد، رهایی از طریق خودسوزی است. برچسب‌زدن‌های نامعمول، رفتارهای خشونت‌آمیز و سرزنش‌های مادرشوهر و خانواده همسر و مسائل اقتصادی بخشی از این دلایل است.»
قرایی‌مقدم می‌گوید: «به‌طور کلی، خودسوزی زیرمجموعه خودکشی است که در سال ۱۸۹۸ امیل دورکیم، جامعه‌شناس در کتاب خودش آن را مطرح کرده است که ما آن را تحت عنوان خودکشی کلاسیک می‌شناسیم. در این زمینه خودکشی در غرب ایران نمایش اعتراض به وضع موجود درباره زنان است. در همین کهگیلویه و بویراحمد، مسئله مردسالاری، خشونت و ارث است. تحقیر و سرزنشی است که بی‌خود و بی‌جهت به زنان رواداشته می‌شود. در برخی مناطق لرستان و الشتر زنان حق ارث و میراث ندارند. یعنی از نظر قانونی دارند، اما وقتی که پدرش فوت می‌کند و ارثی که به او می‌رسد باید سهم خود را به برادرش بدهد.»
می‌خواهند بگویند وضعیت ما را ببینید
این آسیب‌شناس می‌گوید: «ما سه نوع خودکشی داریم. خودکشی خودخواهانه، دگرخواهانه و آنومیک (فروریختگی ارزش‌ها و هنجارها). خودسوزی نوعی خودکشی خودخواهانه است و وحشتناک‌ترین و دردآورترین نوع خودکشی است. این رفتار در عین حال اعتراض‌آمیزترین شیوه خودکشی است. این مدل از خودکشی خانواده و اطرافیان آن طرف و همچنین جامعه را به درد می‌آورد. نمونه‌اش همین چند وقت پیش در ماجرای خودسوزی سحر خدایاری اتفاق افتاد. این زنان یا دختران با فدا کردن خودشان می‌خواهند توجه جامعه را به یک مطالبه و به ستمی که بر آنها روا داشته می‌شود، جلب کنند. با این کار آنها به جامعه می‌گویند که ما در چنین شرایطی قرار داریم. وضعیت ما را ببینید.»
از دیگر سو، در ارتباط با همین موضوع دو روز پیش شورای اداری دیشموک برای کاهش آسیب‌های اجتماعی با حضور معاون سازمان بهزیستی کشور، نماینده مردم تهران در مجلس و دیگر مسئولان استانی و شهرستانی تشکیل جلسه داد. در سال‌های گذشته به دلیل فقر و محرومیت، معضلات اجتماعی در این بخش از رشد قابل توجهی برخوردار بوده و به دنبال آن، برنامه‌ها آموزشی و فرهنگی از سوی نهادهای مختلف اجرا شده است، اما گویا معضل عمیق‌تر از این است و باید اقدامات اساسی انجام داد.
مشکلات زنان، دغدغه‌های اصلی فراکسیون زنان است
رئیس فراکسیون زنان مجلس که به این استان سفر کرده است، در این جلسه با اشاره به اینکه بررسی و برطرف کردن مشکلات زنان یکی از دغدغه‌های اصلی این فراکسیون در مجلس است گفت: «قانون حمایت از زنان در اولویت است.» طیبه سیاوشی با اشاره به اینکه مشکلات آسیب‌های اجتماعی زنان از سوی مجلس به جد در حال پیگیری است، گفت: «دولت در مقابله با آسیب‌های اجتماعی نیازمند همکاری سایر نهادها نیز هست. در صورت حمایت همه نهادها و ارائه آموزش‌های لازم، آسیب‌های اجتماعی حوزه زنان تا حدود زیادی کاهش خواهد یافت.»
بسته پیشنهادی برای حل مسائل دیشموک
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز در این جلسه با اشاره به اینکه مشکلات اجتماعی در بخش دیشموک از سوی مسئولان ارائه شد، گفت: «آسیب‌های اجتماعی در این بخش مورد تأیید شورای اجتماعی و سازمان بهزیستی است». حبیب‌الله مسعودی‌فرید افزود: «موضوعات آسیب‌های اجتماعی طی سال‌های اخیر در جلسه با حضور رهبر معظم انقلاب نیز بررسی و راهکارهای لازم ارائه شد. برای برطرف کردن آسیب‌های اجتماعی در بخش دیشموک اقدامات کوتاه و بلندمدت باید اجرا شود.»
وی تصریح کرد: «در اقدامات کوتاه‌مدت، آموزش مهارت‌های زندگی، سبک زندگی، افزایش تاب‌آوری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی باید اجرا شود. اقدامات بلندمدت شامل آمایش سرزمین است که باید در سطح کلان نیز بررسی و اجرایی شود».
مسعودی‌فرید بر تغییر سبک زندگی، ارتقای مهارت‌های زندگی مدیریت هیجان و افزایش تاب‌آوری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی نیز تأکید کرد و گفت: «باید با ارائه یک برنامه زمان‌بندی آموزش‌های منجر به توسعه و اشتغال‌زایی در این بخش افزایش یابد. آسیب‌های اجتماعی دیشموک در همه زمینه‌ها طی یک بسته پیشنهادی طراحی و با هماهنگی همه دستگاه‌ها و بنیاد برکت و علوی اجرایی خواهد شد.»