نجات الله ابراهیمیان، حقوقدان سابق شورای نگهبان درباره چگونگی برخورد این شورا با استفاده نامزدهای انتخاباتی از پول‌های کثیف، به ایرناپلاس میگوید: اگر موضوع پول‌های کثیف در انتخابات معلوم شود که جلوی آن را می گیرند، اما مسئله اینجاست که کنترل و نظارت بر این موضوع، نیازمند قانون است.
ابراهیمیان همچنین معتقد است نظام مالی مربوط به ستادهای انتخاباتی، نیازمند یک قانون‌گذاری دقیق و روشن برای کنترل هزینه ها و خرج کردنها در طول حضور در انتخابات است که نظیر این قانون، در کشورهای دیگر وجود دارد.
او ادامه می دهد: متأسفانه بهخاطر علاقه برخی به استانی شدن انتخابات، همه تلاشها در این دوره مجلس متوجه استانی کردن انتخابات شد؛ بنابراین به هر دلیلی تصویب یک قانون مدرن و پیشرفته انتخاباتی به نتیجه نرسید. تا زمانی هم که چنین قانونی تصویب نشود که راهکارهای پیشگیری و کنترل در آن به‌روشنی تعبیه شده باشد، نمی توان با جدیت با این مسائل برخورد کرد.
این حقوقدان سابق شورای نگهبان تأکید می‌کند: تا جایی که بهخاطر دارم، در طول دوره فعالیت من، پروندهای راجع به مسئله استفاده از پول‌های کثیف مطرح نشد.
ابراهیمیان در پاسخ به این پرسش که آیا هیچ برخوردی با استفاده از پول کثیف نشده است، اضافه می‌کند: ممکن است شورای نگهبان نسبت به برخی اخبار مربوط به فسادهای مالی واکنش نشان داده باشد و برخی هم رد صلاحیت شده باشند، اما یادم نمی آید با کسی بهخاطر استفاده از پول‌های کثیف در طول فعالیت انتخاباتی خودش، برخوردی صورت گرفته باشد. البته مهم این است که ما نیاز به قانون انتخابات پیشرفته داریم و ما چنین قانونی نداریم.
شورای نگهبان، قادر به کشف منشأ استفاده از پول‌های کثیف نیست
کامبیز نوروزی، حقوقدان نیز درباره ابعاد حقوقی و ظرفیتهای موجود که شورای نگهبان میتواند نسبت به این مسئله واکنش نشان دهد، میگوید: شورای نگهبان هم از نظر حدود اختیارات قانونی و هم از نظر امکانات، قادر به کشف منشأ پولی که نامزدهای انتخاباتی و هوادارانشان به انتخابات وارد میکنند، نیست. تعیین منشأ پول افراد، مستلزم رسیدگی قضایی است تا مشخص شود ثروت و درآمد کسی مثلاً ناشی از قاچاق مواد مخدر، اختلاسها و سایر موارد مشابه بوده و بنابراین نامشروع است. این نیز مستلزم رسیدگی قضایی است که بعد از تحقیقات، محاکمه، رأی بدوی و تجدیدنظر اثبات میشود درآمد کسی نامشروع بوده و از طرق غیرقانونی بهدست آمده است .
نوروزی همچنین در گفتوگو با ایرناپلاس تصریح می‌کند: از طرف دیگر، پولی که وارد انتخابات شده، فرآیند پیچیده ای را از سر گذرانده و شورای نگهبان به‌تنهایی نمی‌تواند تشخیص دهد مبلغی که وارد فعالیت انتخاباتی شده، چقدر مشروع و چقدر نامشروع بوده است.
این حقوقدان در پاسخ به این پرسش که با این وصف، مسئولان حاضر در شورای نگهبان چطور میتوانند با ورود پول‌های کثیف در انتخابات برخورد کنند، ورود به این حوزه را مستلزم روندهای قضایی دانسته و میگوید: فرض بفرمایید میگویند یکی از نامزدهای انتخاباتی مرتکب یک اختلاس شده، اما این موضوع فقط در گفتار است و هیچ جا ثابت نشده و به رأی دادگاه هم نرسیده است؛ پولی که وارد عرصه انتخابات کرده، وجوه نامشروع و غیرقانونی ناشی از جرم اختلاس است. یا اینکه گفته میشود فلان شخص با خرید و فروش مواد مخدر پولی به دست آورده و او یا هوادارانش این پول را صرف فعالیتهای انتخاباتی کردهاند. این یک ادعاست و تا چنین چیزی اثبات نشود، اثری بر آن بار نمی‌شود.
برخورد با پول کثیف، دغدغه مشترک دولت و شورای نگهبان
۳۰ شهریورماه، عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری خود بیان کرده است: شورای نگهبان با اختیارات خود هر جا ببیند پول کثیف در انتخابات نقش مؤثری داشته، برخورد می‌کند. اختیارات شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌هاست و طبیعتاً گزارش‌هایی که از سوی نهادهای مختلف مسئول مثل نیروی انتظامی و نهادهای چهارگانه برای ما ارسال کنند و صحت آنها مورد تأیید قرار گیرد، قطعاً در بررسی صلاحیت‌ها مدنظر قرار خواهد گرفت.
آیت الله جنتی، دبیر شورای نگهبان هم در افتتاحیه هفتمین اجلاس خبرگان رهبری دوره پنجم گفته است: خط قرمز شورای نگهبان در انتخابات، قانون بوده و همچنان قانون خواهد بود. عده‌ای با پول‌های کثیف می‌خواهند وارد مجلس شوند و این خط قرمز ما در شورای نگهبان است. راه برای کسانی که نظام، اسلام، قانون اساسی و ولایت فقیه را قبول دارند برای حضور در انتخابات باز است، ولی ما حتماً جلوی کسانی را که می‌خواهند با پول‌های کثیف وارد انتخابات شوند، می‌گیریم.
محمدجواد کولیوند، رئیس کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی نیز در همین باره به اعتمادآنلاین گفته است: بخشی از پول‌های کثیف ممکن است به انتخابات سرریز شود که قطعاً در تعیین سرنوشت انتخابات تأثیرگذار است. دستگاه‌های نظارتی و امنیتی باید جلوی هزینه‌کردهای خارج از عرف انتخاباتی نامزدهای انتخاباتی را بگیرند و با آنها برخورد کنند تا مشخص شود این پول‌ها از کجا به دست آمده است.
اولین بار در اسفندماه ۱۳۹۳، عبدالرضا رحمانی فضلی درباره ماجرای پول‌های کثیف در فعالیتهای انتخاباتی سخن گفت. او در یازدهمین جشنواره سراسری معرفی و انتخاب آثار مکتوب در حوزه مواد مخدر و روانگردان‌ها و پیش‌سازها، گفت: زمانی که زیرمیزی، حق حساب، رانت، قاچاق کالا، نابرابری و امتیازات نابجا را در اقتصاد نام می‌بریم، به این منابع مالی غیررسمی اشاره داریم که اسمش را «پول کثیف» می گذاریم. ما با حضور و ورود این پول‌ها به حوزه سیاست نیز روبه‌رو هستیم. اگر این پول‌ها کنترل نشود به همه حوزه ها وارد خواهد شد. قاچاق و تروریسم به دنبال کسب قدرت برای ایجاد حاشیه امن است و حتماً برای این موضوع پول خرج می کند. اگر هوشیار نباشیم و مواظبت نکنیم، حتماً بخشی از این پول کثیف، عزم ورود به حوزه قدرت و سیاست را خواهد کرد. اولین گام برای این مبارزه این است که جامعه، مسئولان و مجریان امر را آگاه کنیم. مسئولان باید اثر این پول کثیف را در جریان‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و... بدانند.