چهارمین جلسه دادگاه یکی از بزرگ‌ترین فعالان اقتصادی برگزار شد. درباره پرونده‌ای صحبت می‌کنیم که قرائت اعمال مجرمانه آن (در مرحله اتهام) ۵۰ دقیقه به طول انجامیده است. عباس ایروانی، مدیر هلدینگ عظام را که شامل ۱۲ کارخانه قطعه‌سازی است، شاید بتوان یکی از بزرگ‌ترین و بانفوذترین فعالان بخش خصوصی به حساب آورد که حالا در کیفرخواست وی ادعا شده با ایجاد شبکه گسترده‌ای از ارتباطات فاسد و رشوه، قطعات چینی را به نام تولید داخل به خودروسازها فروخته و سالانه از این راه، ۴۰۰ میلیارد تومان به جیب زده است.
البته طبق کیفرخواست، این تنها یکی از روش‌های کلاه‌برداری بوده است؛ دور زدن مسیرهای قانونی گمرک، عدم پرداخت مالیات و اخذ وام‌های کلان بدون وثیقه معتبر هم از دیگر اتهام‌های سنگینی است که به وی وارد شده و مبلغ آنها ۴۰۰۰ میلیارد تومان می‌شود.
عباس ایروانی از زبان خودش
طبق اطلاعات وب‌سایت شخصی عباس ایروانی، او در زمان دفاع مقدس قطعات موتورسیکلت تولید می‌کرده است. وی سپس با خریدن کارخانه پیستون‌سازی تبریز از دولت که آن روزها برای واگذاری عرضه شده بود، وارد مرحله جدیدی از فعالیت اقتصادی می‌شود. البته ایروانی میگوید: «این انتهای راه بنده و دولت بود و به‌هیچ‌روی پس از آن، وارد معامله با دولت نشدم.»
بر اساس نوشته‌های این وب‌سایت، ایروانی «علاوه بر حفظ، نوسازی و گسترش کارخانه پیستون‌سازی تبریز ۱۴ کارخانه دیگر را احداث نموده و بهترین گروه قطعه‌سازی کشور را به نام گروه قطعات خودرو عظام پایه‌گذاری کرده که در اوج بحران تحریم، مانع توقف فعالیت‌های چرخه صنعت خودروسازی کشور شد. تولیدات این گروه شامل پیستون خودروهای سبک، سنگین بنزینی، دیزلی، صنایع ریخته‌گری ،کلاچ و قطعات الکتریکی، داشبورد، انواع دینام، استارت، قفل، جعبه فرمان، پولوس انواع بلبرینگ و صدها قطعه ریز و درشت دیگر است.
این متهم به فساد فی‌العرض در جلسه سوم دادگاهی خود گفت: (در مجموعه من) ۴۰۰۰ نفر به‌طور مستقیم و ۳۰هزار نفر به‌طور غیرمستقیم مشغول به کار شده‌اند. در مدت فعالیتم از خروج ۳۵۰ میلیون دلار جلوگیری کرده‌ام و مجموعه‌های گردشگری و رفاهی بسیاری ساخته شده است.
طبق ادعای ایروانی، فعالیت‌های او در طول این سال‌ها تنها محدود به این موارد نبوده است. او گفته «در طول این دوران، دست از علایق خود که فعالیت در عرصه‌های مذهبی است، نکشیدم و در زیر سایه پدر، هیئت‌های مذهبی خود را گسترش داده و حسینیه‌ای به نام نامی ثامن‌الائمه (ع) نیز در شهر مقدس مشهد بنا کردیم که همچنان پابرجا و فعال است.»
او گفته که به دلایل علایق شخصی، فعالیت‌های هنری و فرهنگی زیادی هم داشته است. از جمله این فعالیت‌ها مرمت خانه سنتی عامری‌ها در کاشان، کاروانسرای وکیل کرمان و همچنین همکاری در ساخت ضریح باشکوه سیدالشهدا(ع) بوده است. در زمینه اخیر این وب‌سایت نوشته: «با توصیه سردار سلیمانی بنده نیز همکاری خود را با ستاد بازسازی عتبات عالیات، جناب حاج آقای حقیقت‌پور افزایش دادم و بنا به ارتباط نزدیکی که با استاد فرشچیان داشتم، پیشنهاد استفاده از ایشان برای طراحی را داده و به همین منظور شخصاً با استاد فرشچیان در خارج از ایران دیدار و مذاکره کردم. ایشان پس از برگشت به ایران، با حضور در دفتر شخصی این‌جانب در میدان آرژانتین تهران، کار طراحی و آماده‌سازی ضریح باشکوه سیدالشهدا(ع) را به پایان رساندند و پس از تأیید طرح از سوی مقام معظم رهبری، توسط هنرمندان قم اجرا شده و پس از عبور از سراسر کشور، روی آن مکان مقدس نصب شد.»
وی همچنین مدعی همکاری با پرفسور سمیعی در راه‌اندازی مرکز تحقیقات و نوآوری مغز و اعصاب شده و نوشته به همین منظور زمینی در منطقه ۲۲ تهران به مبلغ ۱۱ میلیارد تومان از شهرداری خریداری کرده و به نام موسسه خیریه متوسلین به امام رضا(ع) کرده است .
از دیگر فعالیت‌های ایروانی، ایجاد پروژه تفریحی هزار و یک شهر، پارک آبی کیش و پارک آبی اوشن بوده است. عباس ایروانی در خصوص این‌گونه فعالیت‌هایش نوشته است: «نیت این‌جانب در انجام تمام این امور، رضایت خدا و خدمت به خلق، همراه با کسب روزی حلال بوده است.»
البته این نیت ایروانی و فعالیت‌های خیریه او، مانع به جریان افتادن پرونده‌اش نشده است.
اتهام قاچاق زیر لوای تولید
با این وجود، تا کنون اتهام ایروانی مربوط به شرکت‌های قطعه‌سازی او تحت عنوان عظام می‌شود. گروه قطعات خودرو عظام از ۱۲ شرکت بزرگ تولیدی بزرگ تشکیل شده است. زمینه کسب‌وکار گروه، تولید قطعات خودرو است و فعالیت آن از سال ۱۳۷۶ آغاز شده و تا کنون ادامه دارد. شرکت‌های عضو گروه در تهران و استان‌های مختلف دیگر از جمله آذربایجان شرقی، گیلان، البرز و اصفهان استقرار یافته‌اند و شرکت مادر نیز با نام «گروه قطعات خودرو عظام» ثبت و در تهران مستقر است.
تاکنون در دو جلسه از محاکمه عباس ایروانی، ۶ نفر از همدستانش که شامل امیررضا رفیعی، قائم‌مقام فروش گروه عظام (متهم ردیف دوم)، مرتضی روغنی‌ها، معاون امور بینالملل گروه عظام (متهم ردیف سوم)، حامد خاتمی‌پور، ترخیص کار گمرک (متهم ردیف چهارم)، مردادعلی کرم‌نیا، کارمند گمرک (متهم ردیف پنجم)، حسن صفریان، کارمند گمرک (متهم ردیف ششم) و مهدی شهابی، کارمند گمرک (متهم ردیف هفتم) می‌شوند، برگزار شده است.
طبق کیفرخواستی که از سوی عباس شاه‌محمدی، نماینده دادستان تهران قرائت شد، عباس ایروانی بدون احراز صلاحیت اعتباری و تودیع وثایق از طریق ارتکاب رفتارهای مجرمانه، موفق به اخذ تسهیلات بانکی خارج از ضوابط از بانک‌های ملی، مسکن و صادرات شده و چندین شرکت واردات و تولید قطعات راه‌اندازی کرده و در حال حاضر، معوقات بانکی وی بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان است.
بر اساس این توضیحات، نامبرده از طریق پرداخت رشوه و اعمال نفوذ در صاحب‌منصبان دولتی، برای ایجاد شبکه رشوه و ارتشا در گمرک از طریق کم‌اظهاری تعداد کالاهای وارداتی تا سال ۱۳۹۵ اقدام می‌کند.
به گفته نماینده دادستان، ایروانی همچنین با صدور اظهارنامه‌های گمرکی خلاف واقع، بهره‌مندی از معافیت‌های گمرکی را در دستور کار قرار می‌دهد و به پرسنل خود اعلام می‌کند که از پرداخت رشوه در موارد لزوم استفاده کنند و با گازسوز اظهار کردن قطعات بنزین‌سوز، به‌جای ۲۵ درصد تعرفه گمرکی، حداقل تعرفه یعنی ۵ درصد را پرداخت کنند.
طبق این گفته‌ها، شرکت‌های زیرمجموعه ایروانی، سالانه ۴۰۰ میلیارد تومان سود از شرکت‌های خودروسازی می‌گرفتند که باید ۲۰ درصد آن را به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کردند، ولی نامبرده با پرداخت مبالغ جزئی مفاصاحساب اخذ کرده است و همچنین به‌منظور کاهش تعرفه گمرکی، قیمت قطعات وارداتی را کمتر از قیمت واقعی اعلام می‌کرده تا مالیات کمتری بپردازد. به این صورت که شرکت‌های زیرمجموعه گروه عظام، تمام قطعات را به‌عنوان گازسوز وارد می‌کردند، در حالی که این قطعات کمتر از ۱۸ درصد کل قطعات را شامل می‌شده است.
بر اساس توضیحات دادستانی تهران این شرکت «روی برخی کالاها نظیر کوئل که چینی بوده، نماد ساخت ایران نصب می‌کردند». طبق اطلاعات داده شده در پنج ماه نخست سال جاری این گروه ۱۱۸ میلیون و ۱۳۵ هزار دلار واردات قطعه انجام داده و میزان فروش در بازار ۱۵ میلیون و ۱۵۹ هزار و ۶۲۷ دلار است و از اختلاف قیمت ارز آزاد و دولتی بیش از ۶ میلیارد تومان عاید این گروه شده است.
اخذ وام‌های کلان
به گفته نماینده دادستان، تمام محموله‌های وارد شده قاچاق است و گروه عظام تاکنون ۷۶۴ میلیون و ۳۷ هزار و ۴۲۵ دلار واردات داشته که به‌صورت قاچاق انجام شده است. متهم ایروانی از اسفند ۱۳۸۹ تا مرداد ۱۳۹۰ ، ۶۰۶ میلیون درهم از بانک مسکن دریافت کرده و تا به امروز هیچ‌وجهی را برنگردانده است و ۱۹۰۰ میلیارد تومان به این بانک بدهکار است که این مورد حکایت از تبانی ایروانی با مدیرعامل و هیئت مدیره اسبق بانک مسکن دارد. همچنین ایروانی اظهار داشته که در قبال دریافت تسهیلات هدایایی را به شریفی، مدیرعامل اسبق بانک مسکن و خاوری، مدیرعامل اسبق بانک ملی پرداخت کرده است.
شاه‌محمدی گفت: ایروانی ۵۰۰ میلیارد تومان نیز به بانک ملی بدهی دارد و مجموع بدهی وی به بانک صادرات نیز بیش از ۱۰۰۰میلیارد تومان است. گروه عظام در سال جاری ۱۷.۵ میلیون دلار ارز دریافت کرده، اما به میزان ۴۳ میلیون دلار واردات داشته که مابقی ارز دریافتی توسط شرکت ایران‌خودرو تأمین شده است.
دادستانی اتهام مدیرعامل عظام را افساد فی‌الارض بیان کرده است که در صورت اثبات این اتهام و مجرم شناخته شدن متهم، حکم وی اعدام خواهد بود.
پاسخ‌های متهم در جلسه سوم دادگاه
عباس ایروانی در جلسه سوم دادگاه درباره اتهام‌هایش اظهار کرد: سال ۱۳۹۶ پرونده علیه من تشکیل شد و اواخر فروردین سال گذشته اموالم در گمرک ضبط شد، اما در کیفرخواست آمده برای تعرفه کمتر، قطعات وارداتی خود را گازسوز معرفی کرده‌ایم، در حالی که تعرفه واردات قطعات گازسوز و بنزین‌سوز هر دو پنج درصد شده بودند.
متهم درباره دریافت ارز دولتی اظهار کرد: من از بانک مرکزی هیچ ارز دولتی دریافت نکردم و واردات ما به میزان ۶۵۰ میلیون دلار بوده است که آن را به‌عنوان قاچاق اعلام کرده و مرا متهم کردند که قطعات EUC را برای مسئولان ابزار جاسوسی قرار داده‌ام. این در حالی است که هزار قطعه وارد کشور می‌شود و از کجا معلوم قطعه EUC که ابزار جاسوسی دارد در خودروی مسئولان قرار می‌گیرد.
ارتباط با سیاسیون
یکی از حواشی مطرح شده درباره پرونده ایروانی، ارتباطات شخصی اوست که البته تنها به مدیران عامل سابق بانک‌ها برنمی‌گردد و سیاسیون را نیز در برمی‌گیرد. در این بین، نام‌های مختلفی نیز مطرح شده، اما پژواک یک نام از سایرین بلندتر بوده است، سید محمدصادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان. خرازی مسئولیت‌های مختلفی داشته، اما بیشتر وی را به‌عنوان سفیر و معاون نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد (۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵) و همچنین سفیر ایران در فرانسه (۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶) می‌شناسند. فارغ از ادعاهای مطرح شده، وجه اشتراک ایروانی و خرازی، علاقه‌مندی به فعالیت‌های هنری است.